TRAN XUAN AN - GOP PHAN VAO WIKIPEDIA

Saturday, July 01, 2006

MỘT Ý NGHĨ NHỎ VỀ WIKIPEDIA ...

Trang web-blog này có nhiều khung.
Trong khung web-blog này, gồm có:

+++ Bài 1: MỘT Ý NGHĨ NHỎ VỀ WIKIPEDIA (TXA.).

+++ Bài 2: "BIỂU QUYẾT XÓA BÀI", MỘT THỦ ĐOẠN TRONG TRANH LUẬN CỦA MỘT SỐ THÀNH VIÊN WIKIPEDIA & MỘT LẦN NỮA BÀN THÊM VỀ "THÁI ĐỘ TRUNG LẬP", QUA CÁC TRƯỜNG HỢP NĂM CAM, TRƯƠNG VĨNH KÝ... (TXA.).

+++ Mục 3: MỘT VÀI ĐOẠN ĐỐI THOẠI NGHIÊM TÚC CỦA NHỮNG AI ĐÓ (2 tác giả: 58.186.147.18; NLW.) & ...
________________________________________________


Bài 1

MỘT Ý NGHĨ NHỎ VỀ WIKIPEDIA

Trước đây, thật lòng tôi vẫn nghĩ Wikipedia là một tổ chức hữu ích và lành mạnh.

Trong một dịp tình cờ gần đây, tôi truy cập "Wikipedia Tiếng Việt", gõ phím tìm tên những nhân vật lịch sử thuộc đề tài tôi nghiên cứu. Tôi giật mình, phải nói đúng trạng thái như vậy, khi đọc thấy nội dung một số bài viết trên Wikippedia (kể cả Wikipedia Tiếng Anh...) hoàn toàn sai lạc với sự thật lịch sử và đầy ác ý, một thứ ác ý được ngụy trang dưới lớp vỏ "thái độ trung lập".

Bất đắc dĩ tôi phải tham gia vào đó, viết lại hai bài, mỗi bài hầu như đến 90%. Tôi cũng đành phải nhẫn nại tham gia thảo luận với các thành viên Wikipedia, trong đó hầu hết họ dùng nặc danh (tên giấu) hoặc hước danh (tên đùa - "nick name"). Và ngay lập tức từ phút đầu cho đến lúc này, tôi càng lúc càng thấm thía được một sự thật về "Wikipedia Tiếng Việt": Người sáng lập và chủ quản đã bị một số người nặc danh, hước danh ấy lợi dụng Wikipedia (tôi không vơ đũa cả nắm, nói tất cả).

Số người ấy lợi dụng những gì, họat động, ứng xử ra sao? - Chắc chắn có người sẽ hỏi vậy.

Xin thưa vắn tắt:

Số thành viên ấy có những lời lẽ hết sức vô văn hóa, cộng với cách thảo luận kiểu "chít chát" vụn vặt, xen kẽ vào những dòng chữ của người đối thoại một cách mất trật tự. Đó là hạng người thật sự thiếu lễ độ, lịch sự tối thiểu.

Về chuyên môn, tôi nhận thấy họ cũng như bao người, tất nhiên không thể am tường chuyên sâu nhiều lĩnh vực, nhưng khốn thay, họ lại muốn cãi cọ về lĩnh vực họ chưa đọc đến (chứ không phải thảo luận về đề tài chuyên sâu), một cách hết sức đáng phàn nàn.

Ngoài ra, họ còn chớp lấy những thao tác ví dụ (nhắc nhở không nên giấu tên tuổi, mà hãy công khai tên tuổi) hoặc sơ suất (như sao chụp từ máy vi tính của mình một bản sơ yếu lí lịch trích ngang, rồi dán vào một trang tự động xuất hiện trên Wikipedia, giống y hệt trang thành viên của Wikipedia ấy) để vin vào đó, nhằm thực hiện những thao tác hạ nhục một cách rất thật (chứ không phải đùa): Không đủ tiêu chuẩn đưa vào Wikipedia! (*).

Như vậy, nếu tình trạng này còn mãi, người sáng lập và chủ quản Wikipedia sẽ không ngờ rằng, Wikipedia trở thành sào huyệt của một số kẻ nặc danh, hước danh vô văn hóa.

Họ không chỉ vô văn hóa với người khác, như tôi chẳng hạn, mà cả với nhau!

Tai hại thay, Wikipedia là một website thuộc mạng liên thông tòan cầu (internet), mỗi một con chữ trên đó đều có thể bị hoặc được nhiều người trên thế giới đọc. Chẳng lẽ số thành viên Wikipedia ấy chai sạn cả rồi hay sao! Hay chính vì họ không để lộ tên tuổi, một dòng lí lịch trích ngang nào, nên họ mới đổ đốn đến thế!

Tôi cảm thấy có một niềm chua xót khi phải bất đắc dĩ tham gia viết bài thay thế bài cũ vốn quá sai lạc với sự thật lịch sử, thứ sai lạc đầy ác ý, thứ sai lạc vô hình trung làm lợi cho bọn thực dân viễn chinh và thực dân tôn giáo người Pháp (1858 - 1885 & về sau).

Không cách nào khác, tôi phải viết những dòng chữ này, trên web-blog này như một lời thưa gửi đến những ai đã và sẽ đọc Wikipedia. Xin quý vị hãy cảnh giác.

Tôi thành thật xin lỗi người sáng lập, chủ quản và những vị có chức trách cao nhất trong Tổ chức Wiki đa ngôn ngữ, về những dòng chữ "Ý nghĩ nhỏ về Wikipedia" bất đắc dĩ, hiện tôi đang gõ phím trên web-blog Google.

Trân trọng.

Trần Xuân An

TP. HCM., Việt Nam, ngày 01 tháng 7 HB6 (2006)
[mùng 7 tháng 6 Bính tuất HB6].

________________________________

Chú thích:

(*) Ở cực điểm của sự bức xúc, căng thẳng, nóng giận của các thành viên Wikipedia và TXA. trong cuộc thảo luận, một bản sơ yếu lí lịch trích ngang xuất hiện ở trang Trần Xuân An. "TÌNH CỜ, QUA ĐÂY, CÓ THỂ KIỂM TRA ĐƯỢC MỨC ĐỘ ÁC CẢM CỦA CÁC THÀNH VIÊN WIKIPEDIA ĐỐI VỚI CÁ NHÂN TXA." & "KIỂM TRA 'THÁI ĐỘ TRUNG LẬP', 'TINH THẦN KHÁCH QUAN, KHÔNG CẢM TÍNH NHẤT THỜI'" của các thành viên Wikipedia ấy.

Kính mời xem thêm “hiện trường” trên Wikipedia để rõ hơn sào huyệt của một số thành viên thuộc loại MAFIA với các trò mafia dân chủ:

1.

http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A3o
_lu%E1%BA%ADn:Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc

Thảo luận:Kiến Phúc


http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A3o_
lu%E1%BA%ADn:Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc#.C3.9D_
ki.E1.BA.BFn_v.E1.BB.81_.22n.E1.BA.B7c_
danh.22_hay_.22nick_name.22

Ý kiến về "nặc danh" hay "nick name"

2.

http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A3o
_lu%E1%BA%ADn:Tr%E1%BA%A7n_Xu%C3%A2n_An

Thảo luận:Trần Xuân An

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=
Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:
Tr%E1%BA%A7n_Xu%C3%A2n_An&oldid=254617

00:50, ngày 29 tháng 6 năm 2006

Nguyên văn SƠ YẾU LÍ LỊCH trích ngang

3.

Thật ra, thao tác ví dụ chỉ có từ giờ / phút / ngày:
03:19, ngày 26 tháng 6 năm 2006 (UTC)

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?
title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA
%ADn:Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc&oldid=252191#.
C3.9D_ki.E1.BA.BFn_v.E1.BB.81_.22n.E1.BA.B7c_
danh.22_hay_.22nick_name.22

Ý kiến về "nặc danh"
hay "nick name" / thời điểm đầu tiên
;

trước giờ / phút / ngày này:
03:37, ngày 26 tháng 6 năm 2006

4.

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?
title=Tr%E1%BA%A7n_
Xu%C3%A2n_An&oldid=258814

14:06, ngày 1 tháng 7 năm 2006

trang Trần Xuân An /
“MỘT Ý NGHĨ NHỎ VỀ WIKIPEDIA”


MONG CÓ TÍNH TRÍ THỨC HƠN TRONG VĂN HÓA THẢO LUẬN & ỨNG XỬ.

Bổ sung chú thích này lúc 7 giờ 29 phút, ngày 02 tháng 7 HB6 ( 2006 ) & 7 giờ 14 phút, ngày 03 tháng 6 HB6, tại Việt Nam.
TXA.

Lưu ý: Một vài dòng links không link-hóa, vì quá dài; cũng vì quá dài, nên phải ngắt dòng. Khi sao chụp links ấy, vui lòng đừng để trống một quãng cách nào (các kí tự phải liền nhau).
Tuy nhiên, các dòng chữ bên dưới các links trên đã được link-hóa. Xin bấm vào đó.
Trân trọng & cảm ơn. TXA.

________________________

Copy lại một mẩu thông tin: Tiêu chuẩn đưa vào "Từ điển bách khoa WIKIPEDIA" phải đạt mức "nổi tiếng" (!!!!!!) cỡ TRƯƠNG VĂN CAM (tức NĂM CAM):

http://vi.wikipedia.org/
wiki/N%C4%83m_Cam


14 giờ 15, ngày 06 tháng 7 HB6 (2006)


________________________
________________________


Chú thích bổ sung (LƯU):

Xin quý người đọc thông cảm về sự lộn xộn trong phần "thảo luận" dưới đây:

Tran Xuan An 02:37, ngày 7 tháng 7 năm 2006 (UTC)

Lấy từ

http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A3o
_lu%E1%BA%ADn:Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc


XẾP VÀO HỒ SƠ LUU 2 MẨU THẢO LUẬN SAU ĐÂY...

VỀ KÍ SỐ HOẶC TÊN CỦA THÀNH VIÊN

(xuất xứ: Trang "Thảo luận:Nguyễn Văn Tường")

Tôi phát hiện ra một điều cần phải thông báo rộng rãi và kính đề nghị các vị quản lí Wikipedia lưu ý:

Không hiểu sao bài do tôi sửa chữa, bổ sung, mà ở trang lịch sử hình thành bài viết lại bị kí một kí số khác với kí số của tôi (lúc chưa đăng nhập) và cũng không phải là tên họ không dấu thanh của tôi (sau khi đã đăng nhập).

Tôi chỉ chịu trách nhiệm về những điểm, những phần (có thể đến 90%) ở bài bản thân tôi có tham gia sửa chữa, bổ sung mà thôi (có bản lưu để so sánh).

Bài NGUYỄN VĂN TƯỜNG, 90% do tôi bổ sung, đồng thời có vài điểm tôi sửa chữa lại từ phiên bản trước đó.

Bài KIẾN PHÚC, tôi chỉ sửa chữa, bổ sung phần giữa (50%).(*)

Ngoài 2 bài trên, tôi chưa đụng chạm đến một bài nào hết, cho dù một dấu phẩy.

Kính mong lưu ý đừng để lẫn lộn, kí nhầm tên vào các phiên bản.

Trân trọng kính đề nghị.

210.245.31.18 04:03, ngày 14 tháng 6 năm 2006 (UTC) Trần Xuân An

_____________________________________


Vì Wikipedia là bách khoa dạng mở, ai cũng có thể sửa đổi nội dung bài viết. Các sửa đổi đều được ghi nhận trong lịch sử [history = quá trình hình thành bài viết -- chua thêm].

Nguyễn Hữu Dụng 04:11, ngày 14 tháng 6 năm 2006 (UTC)

____________________________________


Các "kí số" mà bạn nói có lẽ là các số IP - số này có thể thay đổi tuỳ theo mạng bạn sử dụng, cũng như khi bạn thay đổi máy tính sử dụng. Bạn nên Wikipedia:Đăng nhập vào tài khoản của mình thì tên bạn sẽ luôn luôn gắn với sửa đổi của bạn.

-- Á Lý Sa (thảo luận) 04:18, ngày 14 tháng 6 năm 2006 (UTC)

____________________________


(*) Trong bài "Kiến Phúc", phần năm sinh tháng đẻ, ngày mất, tên thụy v.v... và đặc biệt là phao tin đồn với luận điệu bôi nhọ Nguyễn Văn Tường, Học phi là phần do thành viên nào viết trước, không phải của tôi. (Hình như do Docteur Rieux viết thì phải; và bài ấy không hiểu sao lại giống hệt một bài trên website Vietscience do Nguyễn Tấn Lộc viết). Tôi không chịu trách nhiệm về phần bôi nhọ đó, mặc dù có cung cấp tư liệu để chỉ rõ đích danh những kẻ ấy: Rheinart, Delvaux, Sogny, Trần Trọng Kim, Phạm Văn Sơn, Tôn Thất Bình ...v.v... Phần của tôi là phản bác lại luận điệu phao tin đồn bôi nhọ nói trên. TXA.

Chào anh !

(xuất xứ: phần phía trên, thuộc trang này)

Xin mạn phép quý thành viên Casablanca1911, tôi sao chụp và dán vào đây những dòng chữ quý thành viên đã viết cho tôi ở trang thảo luận Trần Xuân An, và cũng đồng thời mạn phép in đậm mấy dòng đầu mà qua đó, tôi đọc thấy và rất cảm khích về đức tính trung thực của quý thành viên. Nhân đây, cũng xin được nói rõ là tôi chỉ tham gia ở hai bài Nguyễn Văn Tường và Kiến Phúc mà thôi, ngoài ra tôi không động đến một bài nào, cho dù chỉ một dấu phẩy. Trân trọng và cảm ơn. Thành thật cảm khích TXA.


Tôi thấy anh nghiên cứu và đã thảo luận khá nhiều về Kiến Phúc và Nguyễn Văn Tường. Những điều anh đã viết ra mọi người đều hiểu hết, hiểu ý anh muốn nói và việc anh đang làm. Nhưng làm việc tại Wikipedia thì chúng ta phải chấp nhận [thành viên Casablanca1911 in đậm ba chữ này một cách chua chát (?) - TXA. chua thêm] đưa vào bài viết các nguồn khác nữa. Thậm chí là các nguồn này có thể là do bịa đặt, đơm đặt ra với ý đồ xấu và không có một tý gì mang tính khoa học hay là một nghiên cứu lịch sử; hay là bản thân chính các nguồn đó không hề trung lập. Đó cũng là một phần "hạn chế" của Wikipedia.

Nhưng chúng ta không có quyền sửa chữa hay viết bài theo một hướng mà nguyên tắc viết bài trong Wikipedia là đưa đến cho người đọc những "đánh giá" nhiều hướng cho một vấn đề. Còn cách anh đang làm là bảo vệ một cách nhìn "đúng" cho một sự kiện. Mọi người cũng đã thảo luận với anh nhiều rồi và chắc đến giờ này anh đã hiểu rõ Wikipedia hơn những ngày trước đây.

Lúc nào rảnh, anh xem thêm các bài có tranh luận về tính trung lập (tương tự như bài anh tham gia): [chua thêm dấu ngoặc đơn, dấu 2 chấm / bold] "Thảo luận:Hồ Chí Minh", "Thảo luận:Chiến tranh Việt Nam". Và anh là thành viên đã sinh ra ở Huế nên chắc biết về bài này "Thảm sát Huế Tết Mậu Thân" hơn những thành viên khác, mong anh tham gia vì bài vẫn đang cần phải sửa cho đúng là trung lập.

Casablanca1911 02:35, ngày 27 tháng 6 năm 2006 (UTC)

Bạn có thể nhờ sysop đổi sang tên mới là Thành viên : Trần Xuân An cho đỡ lẫn lộn khi thảo luận. Lúc thì thấy bạn ký tên không dấu, lúc thì có dấu nên hay bị nhầm lẫn.

Casablanca1911 03:44, ngày 27 tháng 6 năm 2006 (UTC)

______________________________________


XIN KHẲNG ĐỊNH LẠI: "tôi chỉ tham gia ở hai bài Nguyễn Văn Tường và Kiến Phúc mà thôi, ngoài ra tôi không động đến một bài nào, cho dù chỉ một dấu phẩy" (CÒN NHỮNG TRANG THẢO LUẬN VỤN VẶT, VỚ VẨN, TỰU TRUNG CŨNG CHỈ LIÊN QUAN ĐẾN 2 BÀI ẤY, KHÔNG ĐÁNG KỂ). CÓ ĐỘNG ĐẾN, CÓ CHỊU TRÁCH NHIỆM; KHÔNG ĐỘNG ĐẾN, MÀ VÌ TRÙNG KÍ SỐ (IP gì đó), LẠI CHỊU MANG TIẾNG, LÀ VÔ LÍ.

CHỈ VẬY THÔI. VẤN ĐỀ LÀ TRÁCH NHIỆM ĐỐI VỚI LƯƠNG TÂM CẦM BÚT CỦA MÌNH. TXA.

Tran Xuan An 02:37, ngày 7 tháng 7 năm 2006 (UTC)

Lấy từ

http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A3o
_lu%E1%BA%ADn:Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc


_________________________________________
_________________________________________

_________________________________________
_________________________________________


Bài 2

"BIỂU QUYẾT XÓA BÀI",
MỘT THỦ ĐOẠN TRONG TRANH LUẬN
CỦA MỘT SỐ THÀNH VIÊN WIKIPEDIA
& MỘT LẦN NỮA BÀN THÊM VỀ "THÁI ĐỘ TRUNG LẬP",
QUA CÁC TRƯỜNG HỢP NĂM CAM, TRƯƠNG VĨNH KÝ...


Tôi nghĩ quý thành viên Wikipedia đã có thời gian để suy nghĩ, sau hai ngày trôi qua.

Trước hết, tôi xác định: Không phải tôi không rõ thủ đoạn của những thành viên nào đó, những kẻ đã muốn đánh lạc hướng vấn đề trọng tâm chúng ta đã và đang bàn luận. Đó là vấn đề "thái độ trung lập", chứ không phải "biểu quyết xóa bài" (tiêu chuẩn đưa vào bách khoa toàn thư Wikipedia). Nên nhớ lại rằng, ở cực điểm của tranh luận, rất căng thẳng, nóng giận, thao tác ví dụ về việc công khai lí lịch trích ngang xuất hiện, là chỉ nhằm nhắc nhở về việc đó, và cũng để kiểm tra "thái độ trung lập" của quý thành viên trong việc bỏ phiếu...

Tôi không muốn sa lầy vào trò đánh lạc hướng tranh luận và hạ nhục trong tranh luận của quý thành viên. Hãy trở về với vấn đề trọng tâm: "thái độ trung lập" trong bài viết chính "Kiến Phúc".

Tuy vậy, trước khi trở về với vấn đề trọng tâm ấy, cũng có thể xoáy sâu một chút về vấn đề "thái độ trung lập" (khách quan khoa học) ở nhân vật bách khoa toàn thư Wikipedia: Năm Cam. Đúng là quý thành viên cố tình xóa nhòa với mức độ gần như tối đa về ranh giới thiện - ác, chính - tà. Tôi nói gần như tối đa, bởi vì dẫu sao quý thành viên cũng không thể tự bóp chết lương tri trong chính quý thành viên. Vì không thể giết chết lương tri, nên dù muốn dù không, quý thành viên cũng ít nhiều bày tỏ thái độ khuyến thiện, trừng ác ở bài viết "Năm Cam".

Có một điều, quý thành viên hình như chưa thấy hoặc cố tình không thấy: Vụ xét xử Năm Cam và đồng bọn, cùng những kẻ tai to mặt lớn (Trần Mai Hạnh, Bùi Quốc Huy, Phạm Sĩ Chiến...), thực chất là một việc tuyên truyền cho sự phục hồi, phát huy công lí của chế độ hiện hành ở nước ta, lấy lại lòng tin vào chế độ của nhân dân và cán bộ. Năm Cam chung quy chỉ là một tội phạm hình sự mà thôi (về tội giết người, tổ chức cờ bạc, hối lộ quan chức...). Năm Cam, cho dù ở thời nào, chế độ nào, đất nước nào, cũng không thể là gì khác, mà chỉ là tội phạm hình sự về xã hội. Tóm lại, về vụ xét xử Năm Cam, vấn đề đặt ra không phải là tội nhân Năm Cam cùng đồng bọn, mà vấn đề cốt yếu chính là công lí của chế độ. Và làm thế nào khi viết về Năm Cam mà không dùng từ ngữ có sắc thái biểu thị thái độ trừng ác khuyến thiện được, phải không? Đề nghị quý thành viên suy ngẫm lại vấn đề này.

Bài viết về Trương Vĩnh Ký của quý thành viên Wikipedia cũng vậy: xóa nhòa ranh giới giữa chính (đại đa số dân Việt và quan quân các triều Tự Đức - Hàm Nghi chống Pháp) với tà (Pétrus Ký, đích thị là tay sai của cố đạo và thực dân Pháp).

Nhưng bàn lướt qua 2 bài "Năm Cam" và "Trương Vĩnh Ký" thế thôi, để thấy thế nào là "thái độ trung lập"!!!

"Thái độ trung lập"!!! Xin lướt qua một chút nữa ở bài chính "Kien Phuc" thuộc WIKIPEDIA -- ENGLISH. Ở "En.wiki", chúng ta cũng thấy rõ sắc thái biểu cảm ở từ ngữ được sử dụng, cho dù đấy là sắc thái biểu cảm của thực dân, tả đạo hay di căn thực dân, tả đạo (chưa gột sạch):

(Xin bấm vào dòng chữ link-hóa này:)

KIEN PHUC -- TIẾNG ANH


Tôi khẳng định lại, tôi không dễ bị sa lầy vào thủ đoạn đánh lạc hướng của quý thành viên đâu. Khi không tranh luận ngã ngũ được vấn đề "thái độ trung lập" về nhân vật lịch sử Kiến Phúc, quý vị liền chớp lấy thao tác ví dụ (công khai lí lịch...) để lôi tôi ra khỏi vấn đề trọng tâm "chết của Kiến Phúc", đẩy cho tôi sa lầy vào việc "biểu quyết xóa bài" (tiêu chuẩn đưa vào bách khoa toàn thư Wikipedia). Quý thành viên ghê gớm thật!

Nhưng dẫu sao, xin cố giữ trong thảo luận với nhau một thái độ trí thức và không thù oán.

Trân trọng,

Tran Xuan An 01:09, ngày 8 tháng 7 năm 2006 (UTC)

Đã đưa lên wikipeida:

http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A3o
_lu%E1%BA%ADn:Tr%E1%BA%A7n_Xu%C3%A2n_An


_____________________________________
_____________________________________

_____________________________________
_____________________________________

Mục 3:

MỘT VÀI ĐOẠN ĐỐI THOẠI NGHIÊM TÚC CỦA NHỮNG AI ĐÓ

Ý kiến của 58.186.147.18

Thảo luận:Kiến Phúc / mục ...

http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A3o
_lu%E1%BA%ADn:Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc#.C3.
9D_ki.E1.BA.BFn_c.E1.BB.A7a_58.186.147.18

Về bản quyền

1. Bài "Kiến Phúc" sơ khởi là do ông (bà) Docteur Rieux chép lại của ông Nguyễn Tấn Lộc (trên website Vietscience). Xin lỗi, vì có thể Docteur Rieux là hước danh, nặc danh của ông Nguyễn Tấn Lộc.

2. 90% bài này là của ông Trần Xuân An (trừ 10%: ngày tháng năm sinh, mất, niên hiệu, tên thụy... & vài chi tiết xuất thân, đăng quang của Kiến Phúc từ bài của Docteur Rieux / Nguyễn Tấn Lộc).

— bàn luận không kí tên vừa rồi là của 58.186.147.18 (thảo luận • đóng góp)

Về ý kiến bất đồng

Tôi thấy quý thành viên hơi hẹp hòi, nghiệt ngã với các nhân vật lịch sử (Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết, Học phi, Kiến Phúc). Thanh minh được một vấn nạn lịch sử là có công với sử học và có tâm đối với tiền nhân. Hơn nữa, bốn vị kể trên rất xứng đáng, đồng thời có quá nhiều sử liệu, lập luận để chứng minh cho họ, thế mà quý thành viên lại cắt xén mất. Ở đời, trong cuộc sống, oan khuất còn nên cởi, không nên buộc, nữa là đối với lịch sử cách đây 122 năm.

— bàn luận không kí tên vừa rồi là của 58.186.147.18 (thảo luận • đóng góp)

Về ngôn ngữ tranh luận

Sự khiêu khích bắt đầu từ ai (Trần Thế Trung chăng?)? Chưa bao giờ tôi đọc được, kiểm xét được những lời thóa mạ, thủ thuật hạ nhục nhau giữa những người trí thức với một người trí thức như thế. Rất đáng tiếc. Đề nghị không được xúc phạm đến ông Trần Xuân An nữa, mà phải chân thành, công khai xin lỗi ông ấy. Nếu có ai lưu giữ những trang thảo luận có quá nhiều câu chữ mà người có văn hóa thật sự hẳn phải xấu hổ cho hai chữ "trí thức" thì vui thích gì cho người sáng lập, chủ quản WIKIPDIA và quý thành viên đâu (gồm cả thành viên Tran Xuan An).

— bàn luận không kí tên vừa rồi là của 58.186.147.18 (thảo luận • đóng góp)

_______________________________
_______________________________

Lướt web, đọc trang "Thảo luận:Kiến Phúc",
chợt nhớ "chân lí vốn giản dị"


Thảo luận Thành viên:Nhanvo / mục ...

http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A3o
_lu%E1%BA%ADn_Th%C3%A0nh_vi%C3% AAn:Nhanvo
#2._.C4.90.E1. BB.81_ngh.E1.BB.8B_suy
_ng.E1.BA.ABm:_.22Ch.C3.A2n_l.C3.AD_
v.E1.BB.91n_gi.E1.BA.A3n_d.E1.BB.8B.22
(copy, chỉnh lại link, đừng để cách quãng)

1. Đây là lời của Nhanvo (LĐ?) ở trang "Thảo luận:Kiến Phúc":

Không đồng ý khoá

-- Tuy nhiên, ủng hộ giữ lại bản trình bày của Avia ngày 22-6-2006 vì thực chất Tác giả TXA chưa có các bằng chứng phân tích khoa học thẩm định y khoa độc lập nào (như là các mẫu phân tích tóc, xác, các mẫu phân, vật dụng chứa thức ăn của vua).

LĐ 20:46, ngày 28 tháng 6 năm 2006 (UTC)-


2. Đề nghị suy ngẫm: "Chân lí vốn giản dị"

Trước hết, hãy xem xét tin đồn, lời cáo buộc có đặt trên cơ sở bằng chứng nào hay không, chứ không thể yêu cầu những người bị bôi nhọ, bị cáo buộc có bằng chứng để chứng minh họ vô tội hay không. Người bôi nhọ, cáo buộc (kẻ xấu, nguyên cáo) không có bằng chứng, thì đích thị đó là bọn phao tin đồn nhảm, can tội vu khống. Và không nhất thiết người bị bôi nhọ, bị tố cáo phải chứng minh, mặc dù có bằng chứng để chứng minh cũng rất tốt.

Lưu ý: bằng chứng phải có giá trị pháp lí.

Đó là nguyên tắc điều tra, xét xử trong ngành tư pháp, đồng thời cũng là nguyên tắc thẩm định trong nghiên cứu các vụ án, các oan khuất trong lịch sử.

Lí do:

Người ta trên thế gian này, từ xưa đến nay, nói chung là sống trong mọi quan hệ gia đình, xã hội trên mọi lĩnh vực một cách bình thường, không ai cứ chăm chăm chuẩn bị bằng chứng để đối phó với mọi tin đồn, mọi lời cáo buộc. Nếu có chăng, cũng chỉ các chứng từ liên quan đến tiền bạc, bất động sản. Trong công việc ở môi trường công quyền hay tập thể cũng chỉ có những văn thư, chứng từ theo luật định mà thôi.

Hãy hình dung, tưởng tượng ra một số tình huống vu khống -- thanh minh, đồng thời thử liên hệ bản thân (đặt mình vào một trong những tình huống ấy) ở cuộc sống hiện tại, để suy ngẫm, và từ đó sẽ thấy rõ vấn đề.

Vận dụng vào trường hợp "cái chết của Kiến Phúc":

Kiến Phúc bị bệnh, chết (Học phi truyền di chúc; triều đình lập vua mới là Hàm Nghi). Đó là một sự việc đau thương nhưng cũng bình thường thôi. Nào ai ngờ sự thể chỉ có thế mà bọn Pháp, bọn linh mục, giám mục và các giáo dân nghe lời cha cố Thiên Chúa giáo lại phao tin đồn thổi với mục đích chính trị xâm lược, bán nước cầu vinh. Đơn cử một câu hỏi: Chẳng lẽ mọi lần vua Kiến Phúc ăn hay đi đại tiện đều phải đóng hộp (trình độ kĩ thuật thuở bấy giờ chỉ đến mức sấy khô) thức ăn hay phân thải để lưu trữ... v.v... với mục đích làm bằng chứng về sau?!? Còn lưu trữ tóc hay đào mồ lên thì quá bất kính (theo quan niệm bấy giờ) và quá ... vô lí. Nào ai ngờ về sau (có thể chỉ vài tháng sau) chúng lại đơm đặt như thế!?!

Người lướt web / 16 tháng 7 - 2006

Đề nghị ông (bà) Nhanvo vui lòng chuyển mấy đoạn này đến trang "Thảo luận:Kiến Phúc" cho mọi người đọc cùng đọc. Cảm ơn. NLW.

3. Mở rộng, đẩy xa vấn đề oan khuất hơn một chút, ngoài "cái chết Kiến Phúc"

Chắc ai cũng biết vở chèo "Quan âm Thị Kính" (chồng ngộ nhận vợ...), nên khỏi phân tích thêm ở đây.

Sau đây lại là chuyện bằng chứng giả:

Tôi còn nhớ, trong vở kịch Othello của Shakespeare (người Anh), có nhân vật Iago, cực kì nham hiểm. Iago đã li gián Desdemona với Othello bằng cách ném một chiếc khăn tay của Desdemona vào phòng của một người có khả năng là tình địch của Othello. Chiếc khăn tay ấy chính là bằng chứng giả, nhưng Othello, Desdemona đâu ngờ mình bị Iago lừa. Thế là bi kịch xảy ra: Desdemona chết dưới bàn tay người yêu là Othello.

Một chuyện khác, không phải là chèo hay kịch, mà chuyện thật, ngay sau ngày 30 tháng 4-1975: Một kẻ tên X có mối thù với một người tên Y. X đem một xấp cờ vàng ba que đỏ chuồi vào tủ sách của Y. Thế là Y bị bắt với bằng chứng giả đó. Công an bấy giờ có thể đã biết cách xét nghiệm dấu vân tay. Nhưng Y lại quen sử dụng găng tay vào mùa lạnh rét, nên trên xấp cờ vàng ấy, quả thật không có dấu vân tay của Y. Tuy vậy, Y cũng phải bị lên trại cải tạo 7 năm trời.

Một chuyện ngay trên Wikipedia này:

Số IP của A, B & C trùng nhau, cho nên, A có thể đi tù thay vì B & C, mặc dù A vô can, không hề viết một câu nào xúc phạm đến nhân vật lịch sử thuộc vào hạng anh hùng dân tộc hay nhà yêu nước cả. Nếu công an không kết tội A được, công an cũng đánh một dấu hỏi vào hồ sơ cá nhân của A. Chỉ một dấu hỏi ấy thôi, đời A tiêu tùng, vì không thể tiến thân với hồ sơ cá nhân mà công an còn nghi vấn. Có thể xem đó là một trường hợp bị ngụy tạo hay ngẫu nhiên mà xảy ra cơ sự có bằng chứng giả đấy chứ? Và sự đời, ai bảo "lộng giả" không thành "chân" (với ý nghĩa là lời kết án oan khuất cứ như đinh đóng cột, mãi không dịch chuyển, và cứ thế mãi, sách báo cứ đua nhau một giuộc, thì "chúng khẩu đồng từ, ông sư cũng chết")?

(Mở một ngoặc đơn về bằng chứng thậttai họa: Nhà văn Vũ Trọng Phụng là một gương mặt văn học đặc sắc, khó có ai khỏa lấp được ông. Thế mà chỉ bị ai đó moi ra trong đống báo cũ một bài có nội dung phê phán Lénine (đệ tam), đề cao ít nhiều Trosky (đệ tứ), dưới có kí tên Vũ Trọng Phụng, Vũ Trọng Phụng liền bị dìm vào quên lãng đến mấy chục năm ở Miền Bắc. Sau 1975 cũng còn bị dìm. Mãi đến mấy năm gần đây, Vũ Trọng Phụng mới có vài người nhắc đến, sách ông mới được in lại. Thế đấy!).

4. Về người kí tên là Nick name và vấn đề "Miền Nam Việt Nam của người Miền Nam Việt Nam"

Tôi thấy ông (bà) Nick name có lẽ muốn cho mọi thành viên biết thế nào là hước danh, nặc danh mà thôi. Ngoài ra, đoàn kết Nam - Bắc nhưng người có nguyên quán lâu đời Miền nào ở Miền ấy, từ sau 1975 đến năm mươi năm sau, một trăm năm sau, thì đấy là một giải pháp tốt, có sao đâu. Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam, cho dù là một thực thể chính trị thuộc dạng ..."sách luợc", chẳng từng chủ trương hơi... gần gần như thế là gì! Hãy nhớ: "Cộng hòa Miền Nam Việt Nam --- Hòa bình - Thống nhất - Trung lập". Ở Trung Quốc, trường hợp thu hồi Hồng Kông, chẳng đang hiện hữu "một nước 2 chế độ" đó sao?

Hãy chờ xem, rồi Bắc Hàn, Nam Hàn sẽ như thế nào, nếu thống nhất mà không chọn giải pháp như ông (bà) Nick name nào đấy đưa ra!

Ai cũng muốn thật, hiện thực, chứ không phải ... sách lược giả tạo, mị dân!

Tôi nghĩ trong nhân dân Miền Bắc Việt Nam, số người chân chính, không phải loại tầm thường, sẽ ủng hộ ông (bà) Nick name.

Còn đối với ông Trần Xuân An (nhà thơ, nhà văn, nhà nghiên cứu, hiện sống tại TP. HCM.), tôi đề nghị không một thành viên hay người nào tình cờ đến với Wikipedia có quyền xúc phạm ông ấy. Và tôi tin rằng, chỉ có loại người vô văn hóa mới dám xúc phạm một người như ông Trần Xuân An. Nói thế có căng thẳng, khiêu khích lắm không? Tôi cho rằng đó là những từ ngữ phẫn nộ xuất phát từ lòng công bằng.

Người lướt web / 16 tháng 7 - 2006

Đề nghị ông (bà) Nhanvo vui lòng chuyển mấy đoạn này đến trang "Thảo luận:Kiến Phúc" cho mọi người đọc cùng đọc. Cảm ơn. NLW

______________________________


Trang "WIKIPEDIA: Tin nhắn cho người quản lí"

http://vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:
Tin_nh%E1%BA%AFn_cho_
ng%C6%B0%E1%BB%9Di_qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD

Trang nhắn tin cho người quản lí

http://vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:
Tin_nh%E1%BA%AFn_cho_ng%C6%B0%E1%BB%9Di
_qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD#T.C3.94I_.28Nick_Name.
29_L.C3.8AN_TI.E1.BA.BENG_THAY_
NH.C3.80_V.C4.82N.2C_NH.C3.80_NGHI.
C3.8AN_C.E1.BB.A8U_ TR.E1.BA.A6N_XU.C3.82N_AN

Tôi (Nick name) lên tiếng thay...


Quan trọng

Các sysop phải khóa tài khoản Thành viên:Tran Xuan An vì đã có người lạm dụng nó.

Mekong Bluesman 00:27, ngày 11 tháng 7 năm 2006 (UTC

_______________________________


Tài khoản Tran Xuan An đã bị khóa vì tiếp tục vi phạm chia rẽ và phân biệt dân tộc, đồng thời cho rằng tài khoản này bị người khác lạm dụng.

Nguyễn Thanh Quang 03:11, ngày 11 tháng 7 năm 2006 (UTC

______________________________


TÔI (Nick Name) LÊN TIẾNG THAY NHÀ VĂN, NHÀ NGHIÊN CỨU TRẦN XUÂN AN

Kính gửi ông (bà) Nguyễn Thanh Quang: Ông (bà) cứ tùy tiện CHỤP MŨ người khác như vậy là gây tai họa cho người ta đấy. Nhận định bừa bãi quá sức! Lời nói gió bay, nhưng với chữ nghĩa trên trang web thế này, cần phải cẩn thận hơn, kẻo sa vào tội "giết người không gươm dao".

Mời xem ý kiến phản hồi ở hai trang Thảo luận Thành viên:Nhanvo

& Thảo luận Thành viên:Redflowers

http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A3o
_lu%E1%BA%ADn_Th%C3%A0nh_vi%C3%AAn:Nhanvo#2._.
C4.90.E1.BB.81_ngh.E1.BB.8B_suy_ng.E1.BA.ABm:
_.22Ch.C3.A2n_l.C3.AD_v.E1.BB.91n_
gi.E1.BA.A3n_d.E1.BB.8B.22

Kí tên: Nick name 58.186.141.97 00:55, ngày 17 tháng 7 năm 2006 (UTC

______________________________


Tại sao lại xóa bớt mấy dòng phát biểu chính đáng của tôi (Nick name)? Tôi đề nghị những cộng sự viên của Wikipedia - Tiếng Việt:

• Một là, xóa tất cả những trang, những dòng có tên ông Trần Xuân An (nhà văn, nhà nghiên cứu), kể cả trang Thành viên:Tran Xuan An trên Wikipedia cũng như các mục ở những trang thảo luận thành viên khác, trừ hai bài viết chính "Nguyễn Văn Tường" & "Kiến Phúc" (có nghĩa là xóa luôn các trang "Thảo luận:Nguyễn Văn Tường", "Thảo luận:Kiến Phúc").

• Hai là, không được nhắc đến tên ông Trần Xuân An hay thành viên Tran Xuan An nữa, trên Wikipedia. Ông Trần Xuân An, vì lí do cần bảo vệ sự thật lịch sử ở hai bài Nguyễn Văn Tường & Kiến Phúc thuộc đề tài ông ấy nghiên cứu, nên bất đắc dĩ phải tham gia vào Wikipedia Tiếng Việt. Tai họa đã đến với ông ấy: Lấm lem tên tuổi bởi những người hước danh, nặc danh. Đến hôm nay, rõ là "cây muốn lặng, gió chẳng ngừng", tôi nhận thấy thực trạng là như thế. Tóm lại, về ý thứ 2 này: Không nên tiếp tục đề cập đến cái tên Trần Xuân An trên Wikipedia tiếng Việt với thái độ thiếu tôn trọng và thiếu dân chủ (khóa quyền thảo luận). [Vả lại, ngay từ đầu, cho đến những ngày gần đây, ông Trần Xuân An đã không muốn tiếp tục thảo luận "chít chát" như vậy nữa]. Nếu cứ đề cập đến với cách thức như vậy, buộc tôi cùng nhiều người khác (như "Người lướt web" chẳng hạn) phải lên tiếng trên Wiki để bảo vệ nhà văn, nhà nghiên cứu Trần Xuân An. Đó là việc chính đáng. Tốt nhất, xin chấm dứt như đã đề nghị.

Kí tên: Nick name 58.186.141.97 01:42, ngày 17 tháng 7 năm 2006 (UTC

__________________________________


Tôi nghĩ nên chấm dứt hẳn, không nên nói về Thành viên:Tran Xuan An nữa, càng nói sẽ càng hạ thấp hơn hình ảnh của ông ấy. Hơn nữa Wikipedia chủ yếu là nơi thảo luận, trao đổi về học thuật chứ không phải là nơi thể hiện bức xúc cá nhân. Nếu lạm dụng có thể tài khoản sẽ bị khóa theo quy định.

Nguyễn Thanh Quang 01:48, ngày 17 tháng 7 năm 2006 (UTC

__________________________________


Cảm ơn ông (bà) Nguyễn Thanh Quang về ý kiến chấm dứt hẳn mọi đề cập trên Wiki về nhà văn, nhà nghiên cứu Trần Xuân An hay Thành viên:Tran Xuan An. Nếu xóa luôn các trang phụ như ý kiến 1 của tôi (Nick name) ở đọan trên, càng tốt.

Kí tên: Nick name 58.186.141.97 02:00, ngày 17 tháng 7 năm 2006 (UTC

__________________________________


Mọi người ở đây có ai muốn nói nữa đâu, chỉ có "hội những người ái mộ TXA" vào khơi lên đấy chứ, và chính "những người này" ngày càng góp phần hạ thấp hình ảnh của TXA. Việc xóa bài trên Wikipedia phải theo quy định, không thể thích xóa thì xóa. Nói chung là nên rút kinh nghiệm về sau thôi, bây giờ search trên Google là có thể thấy "Trần Xuân An" trên Giao Điểm, Wikipedia và BBC rồi.

Nguyễn Thanh Quang 02:09, ngày 17 tháng 7 năm 2006 (UTC

__________________________________


Những trang thảo luận của Wikipedia có tên nhà văn, nhà nghiên cứu Trần Xuân An trên Google search, MSN search, Yahoo search đều là tai họa đối với ông ấy (ai cũng muốn nổi tiếng bằng những tác phẩm xứng đáng mà thôi, chứ nổi tiếng gì với các mẩu đối thoại "lấm lem tên tuổi"!). Lời cuối cùng: Xin chấm dứt hẳn như đã đề nghị. Sau dòng chữ này, không nên có một dòng chữ nào, của bất kì ai, trên Wikipedia, đề cập đến ông Trần Xuân An. Mong được đồng ý. Có một điều tôi hơi lấn cấn, phân vân: TRANH LUẬN HỌC THUẬT VỀ 2 BÀI Nguyễn Văn Tường & Kiến Phúc, nếu có học giả, nhà nghiên cứu nào tham gia thì sao. Chẳng lẽ ta lại trốn tránh thảo luận khoa học! Có lẽ, phải kính đề nghị tiếp với WIKIPEDIA: Chỉ nên thảo luận với các học giả, nhà nghiên cứu có tên tuổi hẳn hoi. Còn những ai dùng hước danh, nặc danh, thì kính xin phép họ vui lòng cho chúng ta được miễn.

Kí tên: Nick name 58.186.141.97 02:31, ngày 17 tháng 7 năm 2006 (UTC

___________________________________
___________________________________


http://www.giaodiem.com/mluc/mluc
_II06/606_ykien-txa-wikipedia.htm

http://www.giaodiem.com/mluc/
mluc_II06/606_ykien-txa-2.htm

http://www.giaodiem.com/mluc/
mluc_III06/706_txa-wikipedia.htm

Saturday, June 24, 2006

WKIPEDIA: THÁI ĐỘ TRUNG LẬP

Cần viết thêm một vài dòng
về "thái độ trung lập"
gửi quý thành viên ở nước ngoài




Chúng ta đã thảo luận, thậm chí tranh luận khá nhiều về "thái độ trung lập". Tôi mạn phép không nhắc lại những gì đã bàn, ngoài hai chữ trung chính, nhưng tôi cũng không đi sâu vào thái độ, tinh thần trung lập một cách trung chính thêm một lần nữa, ở mấy dòng chữ này.

Tôi chỉ thưa với quý thành viên một điều rất thừa, nhưng không viết ra, sẽ trở thành thiếu sót đáng ân hận.

1. Chỉ đối với những cuộc nội chiến hoặc đậm tính chất nội chiến của dân tộc, thái độ trung lập trong việc nghiên cứu sử học mới thật cẩn trọng quá mức cho phép. Tuy nhiên, nếu thời đoạn lịch sử càng xa, chúng ta càng có quyền khách quan tối đa, để xác định bộ phận dân tộc nào chính hay tà, hoặc tất cả đều tà hay tất cả đều chính (mười hai sứ quân; Lê - Mạc; Trịnh - Nguyễn...).

2. Đối với chiến tranh giữa giặc ngoại xâm (Trung Hoa phong kiến, Pháp, Tây Ban Nha, Vatican, Mỹ, Trung Cộng, Kh'Mer Đỏ...) và dân tộc Việt Nam chống xâm lược, chúng ta liệu có trung lập được không? Chắc chắn là không. Chỉ gay go một điều, là trong giai đoạn tìm đường cứu nước, khi đất nước phải chịu nhục nhằn dưới ách nô lệ của Pháp, Nguyễn Ái Quốc (Hồ Chí Minh) lại dựa vào Liên Xô - Đệ tam Quốc tế Cộng sản. Trong lịch sử bốn ngàn năm của dân tộc, chưa từng có một anh hùng dân tộc nào lại dựa vào một thế lực ngoại bang, quốc tế, thậm chí lệ thuộc vào lực lượng ấy khá nặng (ý hệ, vũ khí...) như vậy. Sự thể đó dẫn đến việc hình thành một bộ phận người Việt thuộc thành phần thứ ba (trung lập giữa lực lượng cộng sản [gồm cả Việt Minh] kháng chiến và lực lượng thực dân Pháp, phát xít Nhật xâm lược, chiếm đóng; trung lập giữa hai miền Nam [ngụy + tả đạo] - Bắc [cộng sản đậm màu Nga - Trung]; trung lập giữa hai khối tư bản và cộng sản trên thế giới). Điều này có thể thấy được và có thể cảm thông sâu sắc, mặc dù vẫn nhận thức rõ chiến công đánh Pháp, tả đạo, Nhật, Mỹ, Bành trướng Trung cộng, Kh'Mer Đỏ của cách mạng do Hồ Chí Minh - Lê Duẩn lãnh đạo là rất lớn, tuy không toàn bích.

3. Từ những lẽ như thế, chúng ta nên trung lập một cách trung chính tùy từng giai đoạn lịch sử khi nghiên cứu, đánh giá nhân vật, sự kiện lịch sử. Xin lưu ý: Tùy từng giai đoạn lịch sử, như đối với giai đoạn 1930 - 1975 chẳng hạn, thì trung lập còn có thể có lí, có cơ sở lịch sử. Nhưng trung lập thế nào được đối với những giai đoạn trước giai đoạn ấy! Nghiên cứu chiến tranh Pháp - Việt từ 1858 đến 1885 và mãi đến thập niên 20/XX (trừ phong trào cầu Nhật kháng Pháp vốn cũng dựa vào ngoại bang [*]), làm sao trung lập giữa 2 phía ngoại xâm và chống ngoại xâm được! Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết và triều đình Huế trung lập giữa Pháp và Đại Thanh (Trung Hoa), nhưng vẫn ở về một phía là Đại Nam mà chống lại cả Pháp lẫn Hoa. Sự thể ấy là khác biệt.

Thực chất, nói chung, trung lập hay đứng về một phía chính nghĩa là do đối tượng nghiên cứu (tùy giai đoạn lịch sử) quy định, chứ không phải do chủ quan của người nghiên cứu.

4. Chỉ khi viết cho các loại tổ chức báo chí, xuất bản có tính chất toàn cầu với nhiều loại ngôn ngữ khác nhau như WIKIPEDIA mới nên trung lập, nhưng cũng phải trung lập một cách trung chính. Nếu ở trong nước, viết và giảng dạy một cách "trung lập "máy móc"" như thế, thì viễn cảnh mất nước là có thể thấy được, không xa. Sở dĩ người Việt giữ được nước là nhờ được hun đúc tinh thần chống ngoại xâm từ trong nhà, trong trường học và từ sách báo trong nước. "Trung lập" thế nào được! Tuy vậy, không phải vì chủ nghĩa yêu nước (bao gồm ý chí chống ngoại xâm) mà người nghiên cứu sử học lại vi phạm tính khách quan sử học. Đây là một khía cạnh rất tế nhị nhưng cũng rất rõ ràng, có điều lí giải, trình bày, phải rất dài. Hi vọng quý thành viên thấy giúp điều này.

Những dòng chữ trên, tôi viết như vậy là viết thẳng, viết thật. Đó là suy nghĩ của tôi, không phải là quan điểm chính thống của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Kính mong quý thành viên hiểu giúp.

Trân trọng & cảm ơn.

TXA. 58.186.44.23 13:28, ngày 24 tháng 6 năm 2006 (UTC)

__________________

[*] Nhật đã là một lực lượng dựa vào thế lực thực dân Âu Mỹ để xâm lược Cao Ly từ 1875, nhất là sau khi Nhật đã bắt tay với Pháp, trục xuất các sĩ phu Đông Du (1908), và càng tệ hại hơn, khi Nhật trở thành phát-xít, với chính sách "Đại Đông Á", thực chất là chiêu bài bịp bợm, trực tiếp xâm lược nước ta (dẫn đến hơn 2.000.000 dân Việt chết đói), đa số dân Việt không còn hi vọng gì vào thế lực ngoại quốc giúp đỡ để chống Pháp. Rất nhiều người cho rằng theo Nga cộng, Trung cộng cũng chỉ "rước voi về dày mả tổ", "cõng rắn cắn gà nhà" mà thôi.

13:59, ngày 24 tháng 6 năm 2006 (UTC)

Trần Xuân An có sửa đổi vài chữ 03:09, ngày 25 tháng 6 năm 2006 58.186.33.219 (UTC)

+++ Việt Nam, 10 giờ 30', 25-06 HB6 (2006) +++

Friday, June 23, 2006

WIKIPEDIA - KIẾN PHÚC (bản lưu B)

Wikipedia KIEN PHUC 23 & 24-06 HB6 ( 2006 )


Thay lời dẫn: Trả lời thành viên Mekong Bluesman

1. Riêng về tiểu mục "Cái chết của Kiến Phúc", hơn một trăm năm nay, bởi vì khá nhiều người vẫn còn "mê tín" vào các tư liệu của người Pháp (thực dân Pháp, giám mục, linh mục Pháp), "được" đào tạo trong nhà trường Pháp thuộc, kém dần chữ Hán (ĐNTL.CB., châu bản chưa dịch), nên vẫn còn tình trạng "bán tín, bán nghi" về tin đồn, "dư luận" quanh cái chết của Kiến Phúc. Phương pháp phân loại tư liệu sử học bị xem nhẹ, cứ đánh đồng các loại, thậm chí "mê tín" sách báo của giám mục, linh mục hơn, cũng là nguyên nhân quan trọng, dẫn đến tình trạng "bán tin, bán nghi" ấy. TRUNG LẬP "MÁY MÓC", phải chăng chính là vậy đó! Thế mà không ít cuốn sách của những "Lê Tắc thời cận - hiện đại" trong nước, ngoài nước, trong Nam, ngoài Bắc được thổi phồng.

Vì vậy, cứ tranh cãi mãi không thôi. Vả lại, tôi muốn giải quyết vấn đề cho dứt khoát.

Từ những lí do đó, bài viết cần có sức thuyết phục, bằng chính các tư liệu có xuất xứ đầy đủ, đồng thời cần bình chú vài nét về các tư liệu ấy. Thêm vào đó, phải lập luận chặt chẽ trên cơ sở những tư liệu đã đưa ra.

(Xin mạn phép được nhắc lại: Nếu cứ TRUNG LẬP "MÁY MÓC", không phân loại tư liệu và đánh giá độ khả tín của từng tư liệu, tình trạng "bán tín, bán nghi" cứ còn mãi! Thủ đoạn gieo nghi án vào nhân vật lịch sử, thủ đoạn tung hỏa mù vào sự kiện lịch sử vẫn không bao giờ chấm dứt!).

Có lẽ thành viên Mekong Bluesman hiểu vì sao mà bài lại dài (thật ra cũng không dài gì lắm!).

2. Tình trạng của bài viết chính hiện nay: Phần chính văn của bài khá ngắn, nhưng phần chú giải tư liệu lại khá dài, so với các bài viết khác (đến nay, hiện trạng bài viết là cả hai phần gần tương đương). Ấy là do một vài thành viên đưa hầu hết tư liệu và bình chú tư liệu xuống dưới. Tôi có nói về điều này (phân biệt chức năng, tầm quan trọng của chính văn và cước chú). Sau đó, có thành viên khác đưa một số trích đoạn tư liệu quan trọng lên phần chính văn, cho hợp lẽ. Đến nay, hình dạng bài viết như thế cũng được, không có gì lạ cả. Có khá nhiều cuốn sách, bài viết, trong đó 2/3 là chú giải, 1/3 là chính văn. Ai muốn ngắn gọn, dễ đọc mà vẫn nắm được thông tin chính, chỉ cần đọc phần chính văn. Ai còn thắc mắc, đi sâu vào nghiên cứu, xin mời đọc thêm phần chú giải.

3. Sở dĩ trong tiểu mục này có các chữ "Trần Xuân An", "nhà nghiên cứu Trần Xuân An" là do các thành viên khác thêm vào. Quý vị ấy xếp ý kiến tôi vào loại ý kiến mang màu sắc cá nhân, chứ không phải của Wikipedia. Tôi thấy như thế cũng không sao. Văn chính luận, ngay cả văn nghiên cứu, ít nhiều có sắc thái biểu cảm của người viết là hợp lẽ thông thường. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về những dòng chữ của mình (thực sự là khoảng 90% bài viết, trừ những chữ thêm vào bớt ra bởi nhiều thành viên khác).

4. Tôi nhận thấy tiểu mục này ở bài viết chính như tôi trưng cầu ý kiến là đã hoàn chỉnh. Tôi cũng không thấy thú vị gì khi cứ tranh luận trong điều kiện các thành viên cứ giấu tên tuổi, quê quán. Đành rằng "nặc danh" cũng là quyền, ý kiến "nặc danh" cũng không phải không có giá trị, nhưng "nặc danh" cũng có thể dẫn đến thái độ vô trách nhiệm trước những dòng chữ của mình. Tôi vẫn ước mong các nhà sử học có tên tuổi lên tiếng phản đối, nhưng chẳng thấy ai.

Trân trọng & cảm ơn.

Xin lỗi, có một số từ ngữ tôi dùng hơi biểu cảm trong những dòng trả lời này.

09:27, ngày 24 tháng 6 năm 2006 (UTC)

Trần Xuân An



Tôi đã đưa bài "Trả lời thành viên Mekong Bluesman" vào khung blog lưu trữ để tránh những sửa đổi từ ngữ trong bài:

http://www.tranxuanan-wikipedia.blogspot.com

Trần Xuân An 210.245.31.16 00:31, ngày 25 tháng 6 năm 2006 (UTC)





Kiến Phúc

http://vi.wikipedia.org/
wiki/Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc


Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Bước tới: menu, tìm kiếm

Đang bàn cãi về thái độ trung lập (TĐTL) của bài này.
Xin xem thảo luận ở trang thảo luận.


Kiến Phúc
Năm sinh-mất: 1869–1884

Tên húy:
Nguyễn Phúc Ưng Đăng
Trị vì: 1883–1884
Triều đại:
Nhà Nguyễn

Niên hiệu:
Kiến Phúc (1883-1884)
Miếu hiệu:
Giản Tông
Thụy hiệu:
Nghị Hoàng Đế
Vua Kiến Phúc (1869–1884) là vị vua thứ 7 của nhà Nguyễn, lên ngôi ngày 2 tháng 12 năm 1883, tại vị được 8 tháng thì qua đời.

Mục lục
[giấu]

• 1 Tiểu sử
o 1.1 Thiếu thời
o 1.2 Trị vì
• 2 Cái chết của Kiến Phúc
o 2.1 Các ý kiến cho là đầu độc
o 2.2 Các ý kiến cho là chết tự nhiên
o 2.3 Chú giải
• 3 Xem thêm
• 4 Cái chết của Kiến Phúc (bản đầy đủ, hoàn chỉnh, đã trưng cầu ý kiến)
o 4.1 Các ý kiến cho là chết do đầu độc
o 4.2 Các ý kiến cho là chết do bệnh nan y
o 4.3 Chú giải
o 4.4 Xem thêm


A. Tiểu sử

I. Thiếu thời

Vua Kiến Phúc tên húy là Nguyễn Phúc Ưng Đăng, con thứ 3 của Kiên Thái vương Nguyễn Phúc Hồng Cai và bà Bùi Thị Thanh. Ưng Đăng được sinh ra đời vào ngày 2 tháng giêng năm Kỷ Tỵ, tức 12 tháng 2 năm 1869.

Vua Tự Đức vì lúc nhỏ bị bệnh đậu mùa nên không có con. Ông nhận 3 con trai của hai người em làm con nuôi, trong đó con đầu là vua Dục Đức. Năm 1870 lúc được 2 tuổi, Ưng Đăng được vua Tự Đức nhận làm con nuôi thứ ba và giao cho bà Học phi Nguyễn Thị Hương trông coi, dạy bảo.

II. Trị vì

Sau khi vua Hiệp Hòa bị phế truất, vào ngày 2 tháng 12 năm 1883, Ưng Đăng được đưa lên ngôi vua và đặt niên hiệu là Kiến Phúc. Khi đó Ưng Đăng mới 15 tuổi, mọi việc đều do hai đại thần phụ chính Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết quyết định.

Đại Nam thực lục chính biên (ĐNTL.CB., tập 36, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 1976, tr. 18 - 20), ghi nhận rằng: Ưng Ðăng được tin triều đình tới rước mình về làm vua, đang đêm khuya khoắt, nên rất sợ hãi, nhưng vẫn bị đem lên kiệu đưa về kinh thành. Ưng Đăng nói, "Ta còn bé, sợ không làm nổi", nhưng Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết tâu "Xin lấy tôn miếu, xã tắc làm trọng", và đưa lên ngôi với sự đồng ý của hoàng thái hậu Từ Dũ.

Sau khi nhà Thanh (Trung Hoa) kí Hòa ước Thiên Tân với Pháp, triều đình Đại Nam (Việt Nam), ở tình thế bị cô lập hoàn toàn, đành phải chấp nhận Hiệp ước Giáp Thân (1884). Tuy vậy, triều đình Đại Nam, dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết, vẫn cố gắng thúc đẩy sự tiếp diễn thế trận "tọa sơn quan song hổ đấu" (cuộc chiến Pháp - Hoa). Nhiều quan thấy vậy, từ quan, ở ẩn hoặc đơn độc chiêu mộ quân, khởi binh chống Pháp, hoặc chiến đấu dưới cờ quân Thanh.

Triều đại Kiến Phúc chỉ kéo dài 8 tháng. Từ tháng tư (âm lịch) năm Giáp Thân, Kiến Phúc ngã bệnh. Ngày 10 tháng 6 âm lịch năm này, (31 tháng 7 năm 1884), Kiến Phúc mất vào giờ ngọ (Quốc sử quán triều Nguyễn, ĐNTL.CB., sđd., tr. 150 – 151).

Lúc mất, Kiến Phúc mới 16 tuổi, chưa nạp phi, không có con cái.

Sau khi mất, bài vị vua Kiến Phúc được đưa vào thờ trong Thế miếu và có miếu hiệu là Giản tông Nghị Hoàng đế. Lăng của Kiến Phúc, hiệu Bối lăng, ở phía trái Khiêm lăng, tại làng Dương Xuân Thượng, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên.


B. Cái chết của Kiến Phúc

Quốc sử quán triều Nguyễn [1] viết:

"Vua không khỏe, tháng tư trước, ngọc thể vi hoà, đình thần đã xin vua tĩnh dưỡng, và chia nhau đi cầu đảo các linh từ; sau đó đã khỏe, nhưng chưa được bình phục như cũ; đến ngày mồng 7 tháng này, ngày kỷ mão, mới ngự điện Văn Minh, chịu lễ chầu mừng, ban thưởng lụa hoa cho các bầy tôi có sai bậc, rồi sau lại không được khỏe. Thái y tiến thuốc, không thấy công hiệu. Ngày mồng 10, nhâm ngọ, bệnh kịch; giờ ngọ hôm ấy vua mất ở chính điện Kiền Thành.

Hoàng thái phi bèn vời bọn Tôn nhân phủ Miên Định, phụ chính phủ thân đại thần Hồng Hưu, Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết và Hộ bộ thượng thư Phạm Thận Duật, truyền bảo hoàng đế di chúc rằng: "Hoàng đế đức mỏng, có em là Ưng Lịch có học có hạnh, hoàng đế như có mất đi, truyền bảo tôn nhân phụ chính nên lấy Ưng Lịch vào nối ngôi lớn, để phụng tôn miếu; lại đại lễ tiên hoàng đế chưa xong, và lấy của dùng chưa sẵn, vậy hợp thành tang lễ châm chước làm được 4, 5 phần mà thôi, chớ cầu thể lệ".

Bấy giờ, Miên Định công và phụ chính thân đại thần truyền lệnh cho biết. Tôn nhân phủ, văn võ đình thần bèn hợp từ tâu lên Từ Dụ thái hoàng thái hậu; hoàng thái hậu rước công tử Ưng Lịch (là con thứ 5 Kiên Thái vương Hồng Hợi, biện phụng vương ấy), vào nhà tang xưng là tự quân, phàm việc tâu xin tuân hành; chọn ngày lành làm lễ tấn tôn (đó là vua Hàm Nghi)...".


Đó là một cái chết hoàn toàn do bệnh kéo dài và tái phát, không phải bất ngờ (có truyền di chúc). Tuy nhiên, có nhiều tài liệu khác ghi lại các thông tin liên quan đến cái chết của Kiến Phúc, trong đó xoay quanh vấn đề Kiến Phúc có bị Nguyễn Văn Tường đầu độc hay không. Phần dưới đây trình bày theo trình tự lịch sử của các tài liệu hiện đang mâu thuẫn với nhau về việc này.

[sửa]
I. Các ý kiến cho là chết do đầu độc

Trong "Việt Nam sử lược", Trần Trọng Kim chỉ cước chú thêm về chuyện Nguyễn Văn Tường đầu độc Kiến Phúc như là một tin đồn. Ông ghi: "Lại có chuyện rằng:...".[2]

Sau này các tác giả như Phạm Văn Sơn [3][4], Tôn Thất Bình [5] v.v. viết thêm về tin đồn Kiến Phúc bị Nguyễn Văn Tường cho uống thuốc độc chết vì bị vua bắt gặp đang tư tình với bà Học phi Nguyễn Thị Hương. Để bịt miệng vua, lợi dụng lúc vua đang bệnh, Nguyễn Văn Tường đưa thang thuốc độc để Học phi bỏ vào thuốc trị bệnh của vua, sắc ra, dâng vua uống.

Theo một số nguồn khác (học giả Bửu Kế [6], nhà biên soạn sử Phan Khoang [7] có liệt kê, giáo sư Trần Văn Giàu [8] có đề cập và nhất trí) thì Nguyễn Văn Tường cùng Tôn Thất Thuyết đã bàn định với nhau, quyết đầu độc Kiến Phúc để đưa Hàm Nghi lên ngôi, bởi Kiến Phúc cũng theo Pháp như Dục Đức, Hiệp Hòa.

[sửa]
II. Các ý kiến cho là chết do bệnh nan y

Khâm sứ Pháp Rheinart [9] ghi rằng vua mất vì bệnh và không quên ghi thêm theo suy nghĩ của chính Rheinart, ấy là do sự độc đoán của hai phụ chính. Nguyên văn như sau:

"... Cha của vua đã mất vì bịnh điên. Cái chết của vua [Kiến Phúc] là một cái chết tự nhiên [mort naturelle], nhưng nó đã đến một cách quá bất ngờ làm cho mọi người kinh ngạc. Ðứa trẻ đáng thương đã làm vua một cách miễn cưỡng: nó sống trong sự kinh hoàng, luôn luôn lo sợ bị một số phận như người tiền nhiệm, buồn bực, trầm mặc, trốn tránh mọi người. Trong một thời gian khá lâu nó không dậy nổi, tôi không biết nó có thể đứng lên mà không cần người đỡ không, từ lúc bị bịnh, nghĩa là từ ba tháng nay...".

Một số nhà nghiên cứu [10] với các phương pháp luận mà họ cho là khoa học, có thẩm định, phân loại và đối chứng sử liệu, cho rằng các nguồn thông tin về giả thuyết đầu độc là không chính xác, và đưa ra kết luận là vào giai đoạn lịch sử này ở Việt Nam, lực lượng quân Pháp và những người theo họ muốn tung tin để hạ uy tín Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết (những người chủ trương chống Pháp) và làm triều Nguyễn rệu rã, suy vong[11].

Đồng thời, cũng căn cứ vào sử liệu gốc ("Đại Nam thực lục, chính biên", kỉ đệ ngũ), cùng với quy chế nội cung liên quan và bằng tư duy thực nghiệm, những nhà nghiên cứu này, trong đó có Trần Xuân An[12], khẳng định rằng vua Kiến Phúc mất vì bệnh tái phát nguy kịch, mọi loại thuốc thang do các quan ngự y dâng lên đều vô hiệu, bệnh không thể thuyên giảm. Trần Xuân An[12] cho rằng Phạm Văn Sơn, Tôn Thất Bình... đã đưa vào các tình tiết mang tính tiểu thuyết và hư cấu, nói về tin đồn như thể về sự thật, hoặc họ thiếu kiến thức về quy chế nội cung, công việc của Viện Thái y, Thị vệ đại thần, cụ thể là nguyên tắc nghiêm ngặt trong việc bắt mạch, kê đơn, bốc thuốc và sắc thuốc dâng lên vua.

Kiến Phúc là một vị vua trẻ, thông minh, hạnh kiểm tốt và có chí duy tân, nhưng tiếc thay đã mắc phải bạo bệnh, đúng như nội dung bản kim sách trong lễ tấn tôn tên thụy và tên hiệu:

“Kính nghĩ:

Đại hành hoàng đế [cách gọi vua mới mất - ct.] anh minh chất tốt, hiếu hữu tinh kiêm. Ngày chửa lên ngôi, người đều mong đợi. Kịp khi kính nối nghiệp lớn, ngửa theo chí xưa, tấc dạ tiếng lo, dựng làm trăm việc. Kính sợ trời trong khi biến chuyển, bắt phép tổ, đốc chí nối noi… […]… Kinh diên ngày ngự, nghiên cầu học thuật đế vương. Sử yếu sửa sang, xem xét việc làm sau trước… […]… Vả lại thời sự đương nhiều gian nan, ngày cùng với phụ chính thân thần và đại thần [viết rút gọn là: phụ chính thân, đại thần], đo đắn cơ nghi, tính kĩ công việc, làm cho ngoại tình thiếp phục [:tình hình bên ngoài ổn định, thuận theo - ct.], chuyển nguy làm yên. Chưa kịp một năm mà thiện chính không sao xiết kể! Đương cho là mặt trời mới mọc, thị thính duy tân, không ngờ đám mây che khắp mặt hồ [:vua chết - ct.], mọi người gào không kịp nữa! Than ôi, đau thương thay!”…

“Kính nhớ đại hành hoàng đế, lòng chuộng cao xa, đạo theo khiêm tốn. Khi chưa tức vị, tiếng nhân hiếu đồn khắp mọi nơi. Lúc đã lên ngôi, lời ca ngợi hầu vang khắp chốn. Buổi mặt trời mọc, gặp biên [thùy - ct.], [triều - ct.] đình đa gian, lo lắng một niềm, sửa sang trăm việc. Đem lòng kính để thờ trời, thì đặt đàn giao tế lễ… […]… Mở kinh duyên [:diên; kinh diên: nơi vua học tập - ct.], để tìm xem chính trị dở hay. Chép sử yếu, để xét việc xưa nay suy thịnh…” [13].


[sửa]
Chú giải

[1] ▲ "Đại Nam thực lục, chính biên" [ĐNTL.CB.], tập 36, Nxb. Khoa học xã hội [KHXH.], Hà Nội, 1976, tr. 150 – 151).

[2] ▲ Trần Trọng Kim, "Việt Nam sử lược" (xuất bản lần đầu 1921, Nxb. Tân Việt trước 1975 tái bản nhiều lần, và Nxb. Trẻ TP. HCM. tái bản 1999, tr. 571).

[3] ▲ Phạm Văn Sơn, "Việt sử tân biên" (trọn bộ 5 tập gồm 7 cuốn), cuốn 6 (tức tập 5 trung), in tại nhà in Bùi Trọng Thúc (đường Võ Tánh, Phú Nhuận), Sài Gòn, 1963, tr. 13 & 14. Trong tập 5 trung, Phạm Văn Sơn có ghi: "Câu chuyện trên đây có sự thực hay không, hoặc vua Kiến Phúc chết vì bệnh hơn là vì bị đầu độc, ngày nay khó ai nói chắc được...", nhưng lại viết cả một trang sách về vụ này với các chi tiết như Nguyễn Văn Tường lả lơi với Học phi, họ trao thuốc lá hút dở cho nhau một cách tình tứ, rồi Kiến Phúc thốt ra một câu đe dọa giết cả ba đời nhà Nguyễn Văn Tường...Giờ vua mất ghi trong sách này không khớp với chính sử.

[4] ▲ Phạm Văn Sơn, "Việt sử toàn thư", 1 tập, tác giả tự xuất bản, in tại Thư Lâm ấn thư quán, Sài Gòn, 1960, tr. 661 & 669. Trong tập này, Phạm Văn Sơn cũng chỉ cước chú: "Theo dư luận ở Huế..." nhưng lại viết: "Vua Kiến Phúc ở ngôi được hơn 6 tháng và mất ngày mồng 7 tháng tư năm Giáp Thân (1884) trong một trường hợp vô cùng thê thảm như trên đã kể". Ngày mất của vua ghi trong sách này không khớp với chính sử.

[5] ▲ Tôn Thất Bình, "Kể chuyện chín chúa, mười ba vua triều Nguyễn", Nxb. Đà Nẵng, 1996, tr. 95. viết: "Cái chết của Kiến Phúc tuy vẫn còn trong vòng bí mật nhưng người đời nghi là Nguyễn Văn Tường đã đánh tráo thuốc của Thái y viện...". Ông còn trích dẫn "Vè thất thủ kinh đô" ở một dị bản nào đó với một đoạn mà trong 7 bản lưu hành trước đây do Lương An sưu tầm, chỉnh lí, đều không có đoạn ấy. Có thể đoạn ấy thuộc dị bản thứ 8, gọi là "bản Đạm Hiên". Lương An đã thẩm định bản Đạm Hiên này như sau: "Cũng xin nói thêm là chúng tôi có một bản đánh máy bản do ông Đạm Hiên ở Huế hiệu đính năm 1969. Nhưng đây là một bản gần như viết lại hoàn toàn, không phải là hiệu đính, nội dung lại có nhiều lệch lạc. Bản này chúng tôi không dùng" (Lương An, bản thảo "Vè chống Pháp", viết tay, chụp lại; tr. 2 của bài "Về công tác văn bản và chú thích vè "Thất thủ kinh đô"" thuộc bản thảo này).

[6] ▲ Bửu Kế, "Chuyện triều Nguyễn", (bài "Tòa Khâm sứ Pháp"), Nxb. Thuận Hóa, 1990, tr. 89. Trong 3 giả thuyết mà Bửu Kế liệt kê, có 2 giả thuyết như sau: "1. Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường đồng ý giết vua Kiến Phúc, tôn một vị vua nhỏ tuổi hơn để dễ việc nắm trọn quyền bính. 2. Hai vị quyền thần cho rằng Hiệp ước Harmand [lỗi in ấn, đúng ra là Hiệp ước Patenôtre ký ngày 6 tháng 6 năm 1884 (13 tháng 5 âm lịch) thay thế cho Hiệp ước Harmand giữa Nguyễn Văn Tường, Phạm Thận Duật, Tôn Thất Phan đại diện cho nhà Nguyễn và Jules Patenôtre đại diện cho Pháp gồm 19 khoản.], các quan Việt Nam đã nhân danh vua Kiến Phúc để kí kết với Pháp, nếu vua Kiến Phúc không còn nữa thì hiệp ước sẽ mất hết hiệu lực" (trích nguyên văn).

[7] ▲ Phan Khoang, "Việt Nam, Pháp thuộc sử, 1862 - 1945", bản in lần thứ 2 (tăng bổ), Phủ QVK. đặc trách văn hóa (Tủ sách Sử học) xb., 1971, tr. 335, ở cước chú, cũng liệt kê tương tự như trên, nhưng gộp lại thành 3 luồng tin, và viết về nguồn tin thứ 3 như một tiểu kết: "Nhưng phần đông đều cho là vua chết vì bệnh" (nguyên văn).

[8] ▲ Trần Văn Giàu, "Chống xâm lăng", Nxb. TP. HCM. tái bản trọn bộ, 2001, tr. 451. Trích nguyên văn: "Đa số đình thần và cả vua Kiến Phúc với hoàng gia lại thường tư thông với khâm sứ Pháp ở Huế, làm trở ngại công việc của Tôn Thất Thuyết, cho nên đến tháng 7 năm 1884 chúng ta sẽ thấy Kiến Phúc chết bất ngờ, mờ ám; Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường sẽ chọn Ưng Lịch lên ngôi là vua Hàm Nghi mới 12 tuổi...".

[9] ▲ M. Rheinart, "Premier chargé d’affaires à Hué - Journal, notes, et correspondance" (Viên đại biện đầu tiên ở Huế - Nhật kí, ghi chú và thư tín), L. Sogny bình giải & ghi chú, Bulletins des Amis du vieux Húe (BAVH. / Tạp chí Những người bạn cố đô Huế), số 1 & 2, 1943, tr. 173.

[10] ▲ Nhiều tác giả, "Kỉ yếu Hội nghị Khoa học lịch sử, với đề tài "Nhóm chủ chiến triều đình Huế và Nguyễn Văn Tường"", ĐHSP. TP. HCM., 20/6/1996; Nhiều tác giả, "Hội thảo khoa học về nhân vật lịch sử Nguyễn Văn Tường (1824 - 1886) - Các báo cáo khoa học", Hội KHLS Thừa Thiên - Huế & TT. Khoa học xã hội & nhân văn Đại học Huế, 02/7/2002. Về chủ điểm này, có thể tìm đọc các bài của PGS. TS. Đỗ Bang; giảng viên, nhà nghiên cứu Trần Viết Ngạc; giảng viên, nhà nghiên cứu Trần Thị Thanh Thanh v.v. trong 2 tập kỉ yếu trên. Ngoài ra, chủ điểm còn được nghiên cứu, thể hiện trong:

+++ Các luận văn cử nhân của Trần Thị Kim Hoa, Nguyễn Thị Mỹ Hạnh và Lê Tiến Công;

+++ Một số bài báo trên "Tạp chí Xưa & Nay"..., trong đó, có bài của Trần Xuân An.
Để tham khảo, có thể chép lại một đoạn "Hạnh Thục ca" của Lễ tần Nguyễn Nhược Thị Bích:

"Nào ngờ nhiều nỗi chẳng may
Trị vì sáu tháng bệnh rày lại mang
Hết lòng khấn vái thuốc thang
Gẫm âu số mệnh đành khôn [*] cãi trời
Nương mây chút sớm tếch vời
Năm Thân tháng sáu rụng rời cành xuân".


[*] Chua thêm: [khôn = không thể; chăng = chẳng, không / cách dùng từ kiểu cổ].

[11] ▲ Sách "Đại Nam thực lục chính biên" (ĐNTL.CB, tập 36, sđd., tr. 176 - 178) ghi nhận: Qua một bản tấu nghị, trước đình thần, Tôn nhân phủ, luận tội của Gia Hưng vương Hồng Hưu loạn luân với công chúa Đồng Xuân (ĐNTL.CB., tập 36, như trên & tập 37, tr. 61 - 62 xác định có thật) và câu kết với Pháp (Pháp định đưa Hồng Hưu lên ngôi vua), Tôn Thất Thuyết cho rằng chính khâm sứ Pháp Rheinart đã nhân việc vua Kiến Phúc mất, vua Hàm Nghi đăng quang với tư cách một hoàng đế độc lập mà đưa tin gièm pha triều đình rất nhiều, nhưng không nói rõ là gièm pha rất nhiều về việc cụ thể gì. Nếu chỉ căn cứ đoạn trích nguyên văn nhật kí của Rheinart đã được trích dẫn bên trên, người đọc nhận thấy Rheinart viết về cái chết do bệnh của Kiến Phúc, nhưng không quên ý tưởng đổ tội cho hai phụ chính Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết, ấy là do sự độc đoán của họ. Kết hợp với bản tấu của Tôn Thất Thuyết, trong đó có dẫn lời Lemaire, thì chắn chắn Rheinart đã tìm mọi cách để tạo ra dư luận tại Huế (Đại Nam) và tại Paris (Pháp) để lật đổ hai vị phụ chính Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết.

Về tư liệu này, để rộng đường công luận, bài viết cung cấp thêm ý tưởng trong một cuốn sách của Trần Xuân An, được chính tác giả diễn đạt lại như sau:

"Bản tấu nghị của Tôn Thất Thuyết (ĐNTL.CB., tập 36, sđd., tr. 176 - 178) thể hiện sự xác nhận mặc nhiên (vô hình trung) của ông về nguyên nhân cái chết của Kiến Phúc là do bệnh, như Quốc sử quán đã chép; đồng thời, qua bản tấu nghị ấy, Tôn Thất Thuyết cũng chỉ rõ phạm vi đối tượng mà Rheinart đưa tin gièm pha:

"Ngày tháng sáu, Giản tông Nghị hoàng đế mất, bọn chúng tôi vâng tuân lời di chúc, chọn lấy ngày 13 làm lễ tấn quang [vua Hàm Nghi - ct.]" [...];

"[...] “Trước đây về khoản làm lễ tấn tôn [vua Hàm Nghi đăng quang - ct.] và việc Hồng Hưu [bị xét xử công khai, bị thi hành án - ct.], có người không bằng lòng (ám chỉ vào Lê-na [Rheinart - ct.]), đưa tin gièm pha đã nhiều".


"Như đã trần thuật tóm tắt bên trên, đây là một bản tấu nghị công khai trước đình thần, Tôn nhân phủ, nội dung là luận tội Gia Hưng vương Hồng Hưu: tội loạn luân có quả tang và tội tiết lộ thông tin mật ("quân quốc trọng sự") cho Pháp, câu kết với Pháp, để đại tá Pháp Guerrier từ Bắc Kỳ đem quân vào Huế uy hiếp, chiếm đóng Mang Cá. Qua đó, ta thấy: Đối với một hoàng thân như Hồng Hưu, khi phạm tội về luân lí và chính trị như thế, cũng bị công khai xét xử và chịu hình phạt. Mở rộng ra: Không những Hồng Hưu, mà còn nhiều hoàng thân khác, cũng bị xét xử, chịu án như thế (phần lớn là án về đạo đức), suốt cả các triều vua Nguyễn. Tất cả đều được ghi chép vào "Đại Nam thực lục chính biên", "Đại Nam liệt truyện". Từ đó, chúng ta có thể thấy vụ việc thêu dệt vu khống quanh cái chết của Kiến Phúc là hoàn toàn không có thật. Nếu có thật như các luồng tin đồn đãi, đơm đặt, chắc chắn Quốc sử quán đã ghi chép vào "Đại Nam thực lục chính biên" như đã ghi chép về Hồng Hưu...".

Và sau đây là nguyên văn đã công bố trên một tạp chí điện tử:

“Nguyễn Văn Tường dũng cảm, mưu trí và nhận một kết quả bi đát, đậm tính hi sinh cao cả hơn Tôn Thất Thuyết nhiều lần. Nguyễn Văn Tường còn là một Nguyễn Trãi, tuy bi kịch mỗi người một khác – không có quan hệ yêu đương gì với Học phi (bà được phong hoàng thái phi như mẹ ruột của Hiệp Hòa, vì Hiệp Hòa đã tạo ra tiền lệ)”.

“Chính "Đại Nam thực lục, chính biên", đệ tứ và đệ ngũ kỉ, biên soạn chủ yếu dưới thời Thành Thái, lại khắc in cũng ở thời Thành Thái, năm thứ 6 (1894) đến năm thứ 14 (1902) – Thành Thái là con trai của Dục Đức! – đã làm sáng tỏ nhân cách đạo đức của Nguyễn Văn Tường trong bi kịch bị vu khống này, cũng như tất thảy những vụ việc khác, một cách chi tiết trong hạn chế của ý hệ bảo hoàng! [ĐNTL.CB., các tập 27 – 36, sđd.; lời dụ và tờ tâu về việc khắc in, tr. 12 và tr. 17 (tập 27), tr. 5 và tr. 13 (tập 36)]”.

(Xem: Trần Xuân An, “Nguyễn Văn Tường, 'những người trung nghĩa từ xưa, tưởng không hơn được'", tập khảo luận & phê bình sử học, bài “NGUYỄN VĂN TƯỜNG (1824-1886) VỚI NHIỆM VỤ LỊCH SỬ SAU CUỘC KINH ĐÔ QUẬT KHỞI (05 THÁNG 7.1885)”, Tạp chí điện tử Giao Điểm, số tháng 5-2005 (đăng ngày 6.5.2005):

http://www.giaodiem.com/mluc/
mluc_III05/505_nvtuong_II.htm
).

Từ những luận cứ, luận chứng thanh minh cho Nguyễn Văn Tường và Học phi (không phải đầu độc; không có việc tư tình vô luân lí; Học phi sống đến năm 1893 với hạnh kiểm tốt, không chịu một bản án truy cứu nào), đồng thời thanh minh cho Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết (không phải đầu độc; không phải không dám xét xử công khai như đối với Dục Đức, Hiệp Hòa), người đọc thấy Trần Xuân An đã cố gắng làm sáng tỏ về cái chết của Kiến Phúc: không phải chết vì thân Pháp, phản quốc (như Dục Đức, Hiệp Hòa) và cũng không phải chết trong sự dơ bẩn về luân lí (nạn nhân của một vụ dâm ô), Kiến Phúc là một vị vua trẻ có tâm, có chí với đất nước, không may đã chết vì bệnh nan y trong thuở bấy giờ.

[12] ▲ 12,0 12,1 Trần Xuân An, "Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824 - 1886)", truyện - sử kí - khảo cứu tư liệu lịch sử, trọn bộ 4 tập, đã được Hội đồng Tư vấn, phản biện & Giám định thuộc Hội Khoa học lịch sử Việt Nam giám định, Tổng thư kí Hội Khoa học lịch sử Việt Nam Dương Trung Quốc viết lời giới thiệu, Nxb. Văn Nghệ TP. HCM., 2004.

[13] ĐNTL.CB., tập 36, sđd., 1976, tr. 165 – 169. Xem:

"Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường",
tập IV, tệp 3


http://www.tranxuananpcdtnvt4a.blogspot.com

[sửa]
Xem thêm:

1. Nguyễn Văn Tường (Wikipedia - Tiếng Việt)

2. Bài nghiên cứu Nguyễn Quốc Trị về đề tài này

3. "Hoàng tộc lược biên" & "Nguyễn Phước tộc giản yếu", viết về Kiến Phúc (Kiến Phước)

4. Quốc sử quán triều Nguyễn, “Quốc triều chính biên toát yếu”, bản tiếng Việt của Quốc sử quán triều Nguyễn, Nxb. Thuận Hóa, 1998, 548 – 555.

“Quốc triều chính biên toát yếu” (bản e-book, tr. 213 – 215):

http://chuyenluan.net/LichSuVN/
Quoc%20Trieu%20Chanh%20Bien%20Toat%20Yeu.pdf


___________

Website nguyenphuoctoc – KienPhuc :

http://www.nguyenphuoctoc.com/
giapha/29kphuoc.htm


YAHOO SEARCH :

http://216.109.125.130/search/cache?ei=
UTF-8&fr=sfp&p=%22Nguy%E1%BB%85n
+V%C4%83n+T%C6%B0%E1%BB%9Dng%22&u=
www.nguyenphuoctoc.com/giapha/29kphuoc.htm&w=
%22nguy%E1%BB%85n+v%C4%83n+t%C6%B0%E1%BB%9Dng
%22&d=G47KSzmtMvSq&icp=1&.intl=us


TRÍCH NGUYÊN VĂN (theo LINKs trên):

"Đức Giản Tôn Nghị Hoàng Đế, con thứ 3 (con nuôi) của Đức Tự Đức. Ngài khai lập Hệ Năm Chánh.

Ngài được tôn lập lên ngôi đặt niên hiệu Kiến Phước vào tháng 12/1883. Ngài ở ngôi với việc triều chính có 2 đại thần phụ chính Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường quyết đoán.

Ngài tức vị chưa được bao lâu thì lâm bệnh và băng hà vào ngày 31/7/1884.
Lăng của Ngài hiệu Bối Lăng, ở phía trái Khiêm Lăng, tại làng Dương Xuân Thượng, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên.

Ngài vô tự nên Hệ Năm Chánh không có phòng".
(Trích “Hoàng Tộc Lược Biên”)

"Đức Giản Tôn Nghị Hoàng Đế, con thứ 3 (con nuôi) của Đức Tự Đức. Ngài khai lập Hệ Năm Chánh.

Ngài được tôn lập lên ngôi đặt niện hiệu Kiến Phước vào tháng 12/1883. Ngài ở ngôi với việc triều chính có 2 đại thần phụ chính Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường quyết đoán.

Ngài tức vị chưa được bao lâu thì lâm bệnh và băng hà vào ngày 31/7/1884.
Lăng của Ngài hiệu Bối Lăng, ở phía trái Khiêm Lăng, tại làng Dương Xuân Thượng, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên. Ngài vô tự nên Hệ Năm Chánh không có phòng".
(Trích “Nguyễn Phước Tộc giản yếu”)


Xuất xứ

http://vi.wikipedia.org/
wiki/Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc



Thể loại (4): Bàn cãi về TĐTL | Vua nhà Nguyễn | Sinh 1869 | Mất 1884


Tiền nhiệm:
Hiệp Hòa
Vua nhà Nguyễn
2/12/1883-31/7/1884
Kế nhiệm:
Hàm Nghi

_____________________________

THAM KHẢO TỪ SÁCH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ XUẤT BẢN (in giấy)
& CÔNG BỐ (sách điện tử - e-books)


MỜI QUÝ THÀNH VIÊN Wikipedia ĐỌC BÀI NÀY:
Nguyễn Văn Tường,
'những người trung nghĩa...', bài 2


hoặc:

http://tranxuanan-nvtnntnghia.blogspot.com/

Tran Xuan An 00:24, ngày 29 tháng 6 năm 2006 (UTC)


Trích nguyên văn:
[.........]
"3. Kiến Phúc

Và vẫn không thể chọn Ưng Kỷ (sau này là Đồng Khánh), hai phụ chính, hoàng thân, đình thần tôn Ưng Đăng lên ngôi cửu ngũ.

Khoảng tám tháng sau, lại xảy ra biến cố!

Cái chết Kiến Phúc, chính là do Hồng Hưu hoặc Dục Đức gây ra (2). Trước hết, Kiến Phúc chết vì tham vọng trở lại ngôi vua của Dục Đức. Pháp đã mớm ý cho Vũ thị (hoàng hậu của Tự Đức, mẹ nuôi của Dục Đức), tại Khiêm Lăng, để Vũ thị truyền lại nội dung mớm ý ấy cho vua bị phế truất! (?). Dù vậy, ĐNTL.CB. chép về việc này khá mơ hồ: “Công [khâm ? – ct.] sứ Pháp đến thẳng ngoài cửa Khiêm cung chơi xem. Người đóng ở đấy và quản suất không bảo ban ngăn cản được” [14]….

Hơn nữa, Pháp chơi một lúc hai con bài chủ: không chỉ Dục Đức, mà cả Hồng Hưu! Chúng định đưa lên ngôi một tên vua loạn luân có quả tang, thân Pháp, tiết lộ quân quốc trọng sự, thực hiện âm mưu thực dân của chúng [15]. Trước triều thần, Tôn Thất Thuyết đã nói rõ âm mưu của thực dân Pháp:

“… Sứ cũ Pháp là Lê-na [Rheinart – ct.] ủy cho kí lục Hinh tới dinh bọn tôi nói: “Nếu tôn Gia Hưng vương [Hồng Hưu – ct.] lên làm vua thì y thuận nghe, bằng không thế thì y gây chuyện…””. […] … “Việc Hồng Hưu [không được lên ngôi vua – ct.] có người không bằng lòng (ám chỉ vào Lê-na), đưa tin gièm pha [Triều đình – ct.] đã nhiều…” [16].

Xin trích lại nguyên văn "Hạnh Thục ca" của Nguyễn Nhược Thị Bích [17]:

“Đã yên việc nỗi Tây kia
Bấy giờ mấy kẻ hiềm nghi lo trừ…”.


Tất nhiên Nguyễn Nhược Thị Bích thương hại, bênh vực Dục Đức, phê phán Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết (3), theo cách cảm nghĩ của một người vừa bảo hoàng hơi mù quáng, vừa chủ “hòa”; thậm chí ít nhiều ái ngại bênh vực cả Hồng Hưu, mặc dù không kháng án hay cải chính gì về vụ loạn luân giữa Hồng Hưu và công chúa Đồng Xuân (sau bị đổi là Phục Lễ, với nghĩa là phải tuân theo lễ giáo)! Chúng tôi chỉ trích dẫn để chứng minh rằng: Theo tác giả Hạnh Thục ca, Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết, Tôn nhân phủ, đình thần cuối cùng phải ra lệnh thi hành án, bởi “ngờ ghét (hiềm nghi)” rằng, chính Dục Đức hoặc Hồng Hưu, một trong hai, đã ngầm giết Kiến Phúc hòng chiếm ngôi vua theo đúng ý đồ của thực dân Pháp. Cái “ngờ ghét” (ngờ, tất nhiên phải ghét), nói theo cách nói của Nguyễn Nhược Thị Bích, lại đúng sự thật với sự xác quyết!"

[..........]

Trích nguyên văn chú thích 2:

[.......]

"(2). ĐNTL.CB., tập 36, sđd., tr. 150 – 151 xác định rõ: Kiến Phúc chết vì bệnh. Trước đó, nhà vua vốn bị bệnh, và tuy đã bình phục nhưng chưa được như cũ (vẫn chịu lễ chầu mừng, ban thưởng cho quần thần). Không lâu sau đó, vị vua trẻ này lại bị bệnh tái phát rất nguy kịch, dẫn đến tử vong. Tuy nhiên, theo lời Miên Trí tố cáo sự câu kết của Hồng Hưu với Pháp (cả tội loạn luân có quả tang của Hồng Hưu), đồng thời căn cứ vào bản sớ của Tôn Thất Thuyết (Rheinart nằng nặc đòi lập Hồng Hưu làm vua…), và nghị xử của Tôn nhân phủ, đình thần (ĐNTL.CB., tr. 176 – 178), người ta có thể thấy lô gích (logique) của sự việc như chúng tôi đã trình bày."

[........]

Tran Xuan An 11:15, ngày 29 tháng 6 năm 2006 (UTC)

_______________________________

Và xin cung cấp thêm:

Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường,
tệp 3, tập IV


hoặc:

http://tranxuananpcdtnvt4a.blogspot.com/


Trích nguyên văn trong bộ sách "Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824 - 1886)", Nxb. Văn Nghệ TP.HCM., 2004, tr. 784 - 785, & theo link đã dẫn:

"Lời tâu hặc của Chấn Tĩnh quận công Miên Trí, quá trình điều tra, nghị xử của Sở Túc vệ, Tôn nhân phủ, bản tấu của đại thần Tôn Thất Thuyết (ghi rõ sự câu kết của Hồng Hưu với Rheinart, lời bàn thảo của Lemaire có trình bày rõ về mưu đồ, hành vi đen tối của Rheinart), và những tang chứng, nhân chứng, tất cả đã làm sáng tỏ vụ việc.

Sau Hồng Bảo, Dục Đức, Hiệp Hoà, đây là vụ thứ tư thực dân Pháp thực hiện âm mưu lũng đoạn ngai vàng triều Nguyễn để nắm lấy quyền lực, nhằm khuynh loát, đẩy dân tộc ta vào vực thẳm nô lệ.

Người ta đã đặt vấn đề, căn cứ vào lô-gích (logic, logique) của chuỗi vụ việc trong sự kiện này:

+++ 1. Tại sao Kiến Phúc chết? Phải chăng Hồng Hưu giết Kiến Phúc một cách mờ ám theo sự câu kết với thực dân Pháp?

+++ 2. Phải chăng không thể không nghi ngờ Pháp muốn đưa Dục Đức trở lại ngai vàng, sau khi Dục Đức sai người giết Kiến Phúc một cách ám muội? (Lúc này Dục Đức và gia đình riêng vẫn còn sinh sống và học tập tại Giảng đường Viện Thái y).

+++ 3. Tại sao thực dân Pháp muốn đưa Hồng Hưu, vốn là một tội phạm loạn luân lên ngôi hoàng đế? Phải chăng do phong tục của người Pháp là người ruột thịt trong họ tộc (anh chị em họ chẳng hạn) có quyền kết hôn, mà theo phong tục nước ta như thế là loạn luân? Đây cũng là một mắc mứu của “tả đạo”?

Sự thật, vua Kiến Phúc chết vì bệnh (tái phát trầm trọng sau khi đã khỏi). Nếu nghi vấn, thì chỉ có thể đặt một giả thuyết duy nhất, ấy là do một chất độc nào đó của Pháp, Pháp đã trao cho Hồng Hưu hoặc người thân tín của Dục Đức, mà các quan ngự y (vốn giỏi nhất nước) trong Thái y viện không giám định pháp y được. Còn những câu hỏi khác đã được làm sáng tỏ bằng chính văn bản, trong đó quan trọng nhất, có tính chất đúc kết là bản tấu của Tôn Thất Thuyết, bản án của Tôn nhân phủ (mà về sau, chính triều thần và Đồng Khánh khi đã lên ngôi, cũng vô hình trung [đúng hơn là đã tảng lờ về chính trị] và khá minh nhiên [về đạo đức] xác định lại bản án đó là hoàn toàn đúng sự thật).

Thực dân Pháp không thể không tức giận khi vua Hàm Nghi, chứ không phải Hồng Hưu hoặc Dục Đức được đưa lên ngai vàng.

Sau khi đưa Hồng Hưu đi an trí, vào tháng chín nguyệt lịch, Miên Lâm và Miên Trữ đã được cử thay vào chức trách bị trống:

“Lấy người tả tôn nhân Phủ Tôn nhân Hoài Đức quận công là Miên Lâm đổi quyền hữu tôn nhân Phủ ấy; sung phụ chính thân thần Tuân quốc công là Miên Trữ kiêm tả tôn nhân Phủ ấy” (129).

Hai quan phụ chính Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết và triều đình, hoàng tộc, Tam cung (thái hoàng thái hậu Từ Dũ, hoàng thái hậu Vũ thị, hoàng thái phi Nguyễn Văn thị) đã có giải pháp đúng đắn, bình tĩnh, khi đứng trước thủ đoạn xâm lược (lũng đoạn nội bộ triều đình, hăm doạ tấn công kinh thành) với chiêu bài “bảo hộ” của thực dân Pháp.

“Đã yên rồi nỗi Tây kia
Bây giờ mấy kẻ hiềm nghi lo trừ”
(130)

Ai là những kẻ đáng bị “hiềm nghi” ? Câu trả lời cũng đã rõ: Hồng Hưu và Dục Đức! Hồng Hưu đã bị xử lí, còn Dục Đức? Sự thật dẫu vẫn thế, nhưng dưới lăng kính chủ “hoà”, bảo hoàng ngu trung, cố nhiên đã mang màu sắc khác!

Còn “nỗi Tây kia” chỉ mới tạm yên sau khi Rheinart bị triệt hồi về Pháp, để Lemaire, một viên quan văn Pháp có cá tính ôn hoà hơn, thay y làm khâm sứ tại Huế. Trong khi đó, cuộc chiến Pháp – Hoa vẫn rất dữ dội ở Phúc Châu (tỉnh Phúc Kiến) và ở Đài Loan, hai nơi ấy đều thuộc lãnh thổ Trung Hoa. Tình hình ở Bắc Kì vẫn rất căng thẳng.

Rõ ràng là thực dân Pháp vừa tấn công Trung Hoa bằng súng đạn, vừa tấn công vào nội bộ triều đình nước ta bằng sự lũng đoạn, áp lực.”

KÍNH CHÀO TẠM BIỆT WIKIPEDIA.
XIN HẸN GẶP LẠI VÀO NĂM SAU, 6-2007.

Tran Xuan An 13:10, ngày 29 tháng 6 năm 2006 (UTC)

Lấy từ http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A3o
_lu%E1%BA%ADn:Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc


______________________________________________

LÀM RÕ MỘT SỐ Ý...

1. Ở bản tấu nghị của Tôn Thất Thuyết trong cuộc xét xử Hồng Hưu, ông có viết rằng Rheinart "đưa tin gièm pha triều đình đã nhiều". Cho đến nay, tôi chưa tìm được số báo nào hoặc văn bản nào thời bấy giờ có nội dung cụ thể là Rheinart "đưa tin gièm pha" những gì. Tuy nhiên, theo nhật kí, ghi chú & thư tín của Rheinart đã được con trai của y công bố trên BAVH. (Tạp chí Những người bạn cố đô Huế), vào 1943, với lời bình chú của Sogny, chúng ta biết Rheinart ghi trong nhật kí, ghi chú & thư tín ấy là Kiến Phúc chết vì bệnh và vì khiếp sợ hai vị phụ chính (!). Xin phân biệt rõ: "Đưa tin gièm pha" vào năm 1884 và nhật kí, ghi chú & thư tín công bố vào năm 1943 là 2 việc khác nhau, 2 văn bản khác nhau. Trong thực tế, có thể Rheinart viết nhật kí, ghi chú & thư tín như thế, nhưng lại "đưa tin gièm pha" khác hẳn.

2. Ở một số bản viết về một loại tin đồn quanh cái chết của Kiến Phúc, đại để câu nói của Kiến Phúc như thế này: "Trẫm lành bệnh rồi, trẫm sẽ chém đầu ba họ nhà [các] ngươi" (có vài bản thuộc loại này, câu ấy lại là: "Thầy đừng tưởng gươm nhà Nguyễn không sắc"), khiến người đọc dễ liên tưởng đến mẫu đề (motif) vụ án Lệ chi viên (Nguyễn Trãi, Nguyễn Thị Lộ và Lê Thái Tông [1434 -1442]).

3. Tôi khẳng định lại: Tôi đã viết và đã công bố cả trên tạp chí, trong hội thảo lẫn trên internet với links cụ thể nghiên cứu & truyện - kí - khảo cứu của mình (& đã trích lại nguyên văn trên trang thảo luận tại Wikipedia này):

3a. Đưa ra một giả định có chứng minh bằng các luận chứng, luận cứ: Hồng Hưu hoặc chính Dục Đức đã trực tiếp hoặc sai người thân tín đầu độc Kiến Phúc theo âm mưu của thực dân Pháp để nắm lấy ngai vàng hoặc trở lại ngai vàng. Tuy nhiên, ngay ở các bài viết ấy, tôi vẫn trần thuật tóm tắt đúng y nguyên văn "Đại Nam thực lục chính biên", tập 36, sđd., số trang đã dẫn: Kiến Phúc chỉ chết vì bệnh mà thôi. Tôi vừa đưa ra một giả định nhưng đồng thời vừa trần thuật đúng như "Đại Nam thực lục chính biên" (kể cả "Quốc triều chính biên toát yếu"...).

3b. Nếu ở một bài nghiên cứu "Bi kịch ở điểm đỉnh mâu thuẫn 1883-1884 và sự chiến thắng của nhóm chủ chiến yêu nước triều đình Huế" đã đăng trên Tạp chí Xưa & Nay (thuộc Hội KHLS. VN., số 118 tháng 6.2002, tr. 18 – 19, xem tiếp tr. 23 – 24, ngày 09.8. 2003 [HB.3], tự nhuận sắc), tôi nghiêng về việc nhấn mạnh giả định Hồng Hưu hoặc Dục Đức đầu độc Kiến Phúc theo âm mưu của Rheinart, thì ở bộ sách "Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824 - 1886)", sđd., tr.đd., tôi lại nghiêng về các đoạn ghi chép lại cái chết Kiến Phúc trong "Đại Nam thực lục chính biên", tập 36, sđd., tr.đd.. Tuy vậy, tôi vẫn đưa ra giả định như ở bài nghiên cứu đăng tạp chí nói trên.


Một lần nữa, tôi xin khẳng định, trong bài viết chính trên Wikipedia, tôi khẳng quyết rằng Kiến Phúc chết vì bệnh và chỉ chết vì bệnh mà thôi. Tuy vậy, cũng có thể bổ sung thêm giả định Kiến Phúc chết do Hồng Hưu hoặc Dục Đức trực tiếp hoặc sai người thân tín đầu độc Kiến Phúc.

Trân trọng & cảm ơn
Tran Xuan An
01:24, ngày 1 tháng 7 năm 2006 (UTC)

http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A3o
_lu%E1%BA%ADn:Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc

Friday, June 16, 2006

WIKIPEDIA - KIẾN PHÚC

LỜI THƯA VỀ 2 BÀI VIẾT TRÊN WIKIPEDIA

Vì WIKIPEDIA là một "bách khoa toàn thư mở", ai cũng có thể tham gia sửa chữa, bổ sung bài viết, do đó, tôi mạn phép lưu 2 bài viết mà tôi có góp phần (hầu như viết lại, bổ sung thêm đến 90%), và chỉ chịu trách nhiệm về 2 bài ấy với nội dung trên 2 khung blogs này.

Tôi thấy cũng cần thưa thêm một vài điều cần thiết:

Thật ra, thủ đoạn gieo nghi án vào nhân vật lịch sử đã bị lật tẩy từ lâu. Những nhà viết sử làm ra vẻ khách quan để ngụy trang ác ý ấy cần phải bị công luận trừng phạt (như tòa án trừng phạt những kẻ vu khống), và sớm muộn gì họ cũng bị nêu rõ là loại tội nhân văn hóa trong sử học sử (phân ngành sử học về sử gia và các tác phẩm sử học).

Và thật lòng tôi không muốn đi sâu vào đề tài cái chết của Kiến Phúc (những kẻ xấu xa, nham hiểm đã dựng đứng quanh cái chết ấy những lời đơm đặt, bôi nhọ như thế nào, vì sao); bởi lẽ, theo kinh nghiệm của nghìn xưa: một khi kẻ thù, kẻ xấu miệng đơm đặt, bôi nhọ, thì dĩ nhiên người đồng chí, người tốt phải tranh cãi lại để thanh minh; do đó, lại càng lan truyền; và càng lan truyền như thế là lại càng mắc mưu chúng. Nhưng đây là một việc bất đắc dĩ, chẳng đặng đừng. Tôi hi vọng và tin chắc vấn đề cái chết của Kiến Phúc lần này sẽ được giải quyết rốt ráo, dứt điểm. Hậu thế mai sau sẽ còn nhắc đến bi kịch Nguyễn Văn Tường cũng như mãi mãi còn nhắc đến bi kịch Nguyễn Trãi, tuy bi kịch hai nhân vật lịch sử này vẫn có những điểm khác biệt (Nguyễn Văn Tường không có quan hệ yêu đương, riêng tư với Học Phi; Học Phi không phải là Nguyễn Thị Lộ; và: kẻ thù của Nguyễn Trãi chỉ là bọn gian thần; kẻ thù của Nguyễn Văn Tường không chỉ là bọn tay sai của giặc Pháp xâm lược, mà còn chính là bọn giặc Pháp xâm lược ấy).

TXA.



Wikipedia lúc 7 giờ 27 phút, ngày 17 tháng 6 HB6 [ 2006 ] tại Việt Nam
http://vi.wikipedia.org
/wiki/Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc#C
.C3.A1i_ch.E1.BA.BFt
_c.E1.BB.A7a_Ki.E1.BA.BFn_Ph.C3.BAc


Kiến Phúc
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Bước tới: menu, tìm kiếm


Đang bàn cãi về thái độ trung lập (TĐTL) của bài này.
Xin xem thảo luận ở trang thảo luận.


Kiến Phúc
Năm sinh-mất: 1869–1884

Tên húy:
Nguyễn Phúc Ưng Đăng
Trị vì: 1883–1884
Triều đại:
Nhà Nguyễn

Niên hiệu:
Kiến Phúc (1883-1884)
Miếu hiệu:
Giản Tông
Thụy hiệu:
Nghị Hoàng Đế
Vua Kiến Phúc (1869–1884) là vị vua thứ 7 của nhà Nguyễn, lên ngôi ngày 2 tháng 12 năm 1883, tại vị được 8 tháng thì qua đời.
Mục lục
[giấu]
• 1 Tiểu sử
o 1.1 Thiếu thời
o 1.2 Trị vì
• 2 Cái chết của Kiến Phúc
• 3 Xem thêm

[sửa]
A. Tiểu sử

[sửa]
I. Thiếu thời

Vua Kiến Phúc tên húy là Nguyễn Phúc Ưng Đăng, con thứ 3 của Kiên Thái vương Nguyễn Phúc Hồng Cai và bà Bùi Thị Thanh. Ưng Đăng được sinh ra đời vào ngày 2 tháng giêng năm Kỷ Tỵ, tức 12 tháng 2 năm 1869.

Vua Tự Đức vì lúc nhỏ bị bệnh đậu mùa nên không có con. Ông nhận 3 con trai của hai người em làm con nuôi, trong đó con đầu là vua Dục Đức. Năm 1870 lúc được 2 tuổi, Ưng Đăng được vua Tự Đức nhận làm con nuôi thứ ba và giao cho bà Học phi Nguyễn Thị Hương trông coi, dạy bảo.

[sửa]
II. Trị vì

Sau khi vua Hiệp Hòa bị phế truất, vào ngày 2 tháng 12 năm 1883, Ưng Đăng được đưa lên ngôi vua và đặt niên hiệu là Kiến Phúc. Khi đó Ưng Đăng mới 15 tuổi, mọi việc đều do hai đại thần phụ chính Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết quyết định.

Đại Nam thực lục chính biên (ĐNTL.CB., tập 36, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 1976, tr. 18 - 20), ghi nhận rằng: Ưng Ðăng được tin triều đình tới rước mình về làm vua, đang đêm khuya khoắt, nên rất sợ hãi, nhưng vẫn bị đem lên kiệu đưa về kinh thành. Ưng Đăng nói, "Ta còn bé, sợ không làm nổi", nhưng Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết tâu "Xin lấy tôn miếu, xã tắc làm trọng", và đưa lên ngôi với sự đồng ý của hoàng thái hậu Từ Dũ.

Sau khi nhà Thanh (Trung Hoa) kí Hòa ước Thiên Tân với Pháp, triều đình Đại Nam (Việt Nam), ở tình thế bị cô lập hoàn toàn, đành phải chấp nhận cưỡng ước Giáp thân (1884). Tuy vậy, triều đình Đại Nam, dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết, vẫn cố gắng thúc đẩy sự tiếp diễn thế trận "tọa sơn quan song hổ đấu" (cuộc chiến Pháp - Hoa). Nhiều quan thấy vậy, từ quan, ở ẩn hoặc đơn độc chiêu mộ quân, khởi binh chống Pháp, hoặc chiến đấu dưới cờ quân Thanh.

Triều đại Kiến Phúc chỉ kéo dài 8 tháng. Từ tháng tư (âm lịch) năm Giáp Thân, Kiến Phúc ngã bệnh. Ngày 10 tháng 6 âm lịch năm này, (31 tháng 7 năm 1884), Kiến Phúc mất vào giờ ngọ (Quốc sử quán triều Nguyễn, ĐNTL.CB., sđd., tr. 150 – 151).

Lúc mất, Kiến Phúc mới 16 tuổi, chưa nạp phi, không có con cái.

Sau khi mất, bài vị vua Kiến Phúc được đưa vào thờ trong Thế miếu và có miếu hiệu là Giản tông Nghị Hoàng đế. Lăng của Kiến Phúc, hiệu Bối lăng, ở phía trái Khiêm lăng, tại làng Dương Xuân Thượng, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên.

[sửa]
B. Cái chết của Kiến Phúc

Có nhiều tài liệu ghi lại các thông tin liên quan đến cái chết của Kiến Phúc, trong đó xoay quanh vấn đề Kiến Phúc có bị Nguyễn Văn Tường đầu độc hay không. Phần dưới đây trình bày theo trình tự lịch sử của các tài liệu (nguyên văn khảo cứu và nhận định của Trần Xuân An):

"Đại Nam thực lục chính biên" (ĐNTL.CB, sđd., tr. 176 - 178) ghi nhận: Qua một bản tấu nghị, trước đình thần, Tôn nhân phủ, luận tội của Gia Hưng vương Hồng Hưu loạn luân với công chúa Đồng Xuân (ĐNTL.CB., tập 36, như trên & tập 37, tr. 61 - 62 xác định có thật) và câu kết với Pháp (Pháp định đưa Hồng Hưu lên ngôi vua), Tôn Thất Thuyết cho rằng chính khâm sứ Pháp Rheinart đã nhân việc vua Kiến Phúc mất, vua Hàm Nghi đăng quang với tư cách một hoàng đế độc lập mà đưa tin gièm pha triều đình rất nhiều.

Trong "Việt Nam sử lược" (xuất bản lần đầu, 1921, Nxb. Tân Việt trước 1975 tái bản nhiều lần, và Nxb. Trẻ TP.HCM. với bản 1999, tr. 571), người đọc thấy Trần Trọng Kim chỉ cước chú thêm về chuyện Nguyễn Văn Tường đầu độc Kiến Phúc như một tin đồn. Ông ghi: "Lại có chuyện rằng:...".

Từ đó, các tác giả về sau (như Phạm Văn Sơn [1], Tôn Thất Bình [2]...) viết thêm về tin đồn này như thể là sự thật: Kiến Phúc bị Nguyễn Văn Tường cho uống thuốc độc chết vì vua bắt gặp Nguyễn Văn Tường đang tư tình với bà Học phi Nguyễn Thị Hương. Để bịt miệng vua, lợi dụng lúc vua đang bệnh, Nguyễn Văn Tường bỏ thuốc độc vào thuốc trị bệnh của vua. Cách viết này có thể còn chứng tỏ các tác giả thuộc diện này đã cố tình bất chấp sự thật đã được những người đồng sự, đồng triều và cùng thời trực tiếp hay mặc nhiên xác nhận với tư cách chứng nhân (như Quốc sử quán, Nguyễn Nhược Thị [Bích], Tôn Thất Thuyết, và đình thần, Tôn nhân phủ...) hoặc, theo một số nhà nghiên cứu, các tác giả ấy thiếu kiến thức về quy chế nội cung, công việc của Viện Thái y, Thị vệ đại thần, cụ thể là nguyên tắc nghiêm ngặt trong việc bắt mạch, kê đơn, bốc thuốc và sắc thuốc dâng lên vua.

Theo một nguồn khác (học giả Bửu Kế, nhà biên soạn sử Phan Khoang [3] có liệt kê, giáo sư Trần Văn Giàu [4] có đề cập và nhất trí): Nguyễn Văn Tường cùng Tôn Thất Thuyết bàn định với nhau, quyết đầu độc Kiến Phúc để đưa Hàm Nghi lên ngôi, bởi Kiến Phúc cũng thuộc vào loại đầu hàng Pháp như Dục Đức, Hiệp Hòa.

Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu [5] với các phương pháp luận khoa học, thẩm định, phân loại, đối chứng sử liệu, cho rằng các nguồn tin trên không chính xác, và kết luận là vào giai đoạn lịch sử này ở Việt Nam, lực lượng quân Pháp và tay sai muốn tung tin để hạ uy tín Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết và làm triều Nguyễn rệu rã, suy vong. Đồng thời, cũng căn cứ vào sử liệu gốc, với kiến thức về quy chế nội cung liên quan và bằng tư duy thực nghiệm (có kiểm chứng, khảo nghiệm tư liệu, xét các khả năng hiện thực, đặc biệt về y học), họ cho thấy rằng vua Kiến Phúc mất vì bệnh tái phát nguy kịch, mọi loại thuốc thang do các quan ngự y dâng lên đều vô hiệu, bệnh không thể thuyên giảm.

Sau đây là nguyên văn tư liệu gốc:

"Vua không khỏe, tháng tư trước, ngọc thể vi hoà, đình thần đã xin vua tĩnh dưỡng, và chia nhau đi cầu đảo các linh từ; sau đó đã khỏe, nhưng chưa được bình phục như cũ; đến ngày mồng 7 tháng này, ngày kỷ mão, mới ngự điện Văn Minh, chịu lễ chầu mừng, ban thưởng lụa hoa cho các bầy tôi có sai bậc, rồi sau lại không được khỏe. Thái y tiến thuốc, không thấy công hiệu. Ngày mồng 10, nhâm ngọ, bệnh kịch; giờ ngọ hôm ấy vua mất ở chính điện Kiền Thành. Hoàng thái phi bèn vời bọn Tôn nhân phủ Miên Định, phụ chính phủ thân đại thần Hồng Hưu, Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết và Hộ bộ thượng thư Phạm Thận Duật, truyền bảo hoàng đế di chúc rằng: "Hoàng đế đức mỏng, có em là Ưng Lịch có học có hạnh, hoàng đế như có mất đi, truyền bảo tôn nhân phụ chính nên lấy Ưng Lịch vào nối ngôi lớn, để phụng tôn miếu; lại đại lễ tiên hoàng đế chưa xong, và lấy của dùng chưa sẵn, vậy hợp thành tang lễ châm chước làm được 4, 5 phần mà thôi, chớ cầu thể lệ. "Bấy giờ, Miên Định công và phụ chính thân đại thần truyền lệnh cho biết. Tôn nhân phủ, văn võ đình thần bèn hợp từ tâu lên Từ Dụ thái hoàng thái hậu; hoàng thái hậu rước công tử Ưng Lịch (là con thứ 5 Kiên Thái vương Hồng Hợi, biện phụng vương ấy), vào nhà tang xưng là tự quân, phàm việc tâu xin tuân hành; chọn ngày lành làm lễ tấn tôn (đó là vua Hàm Nghi) ...". [6].

(Quốc sử quán triều Nguyễn, "Đại Nam thực lục, chính biên" [ĐNTL.CB.], tập 36, Nxb. Khoa học xã hội [KHXH.], Hà Nội, 1976, tr. 150 – 151).

__________________________


[1] Phạm Văn Sơn, "Việt sử tân biên" (trọn bộ 5 tập gồm 7 cuốn]), cuốn 6 (tức là tập 5 trung), Nxb. (tác giả tự xuất bản), in tại nhà in Bùi Trọng Thúc (đường Võ Tánh, Phú Nhuận), Sài Gòn, 1963, tr. 13 & 14. Xem thêm: Phạm Văn Sơn, "Việt sử toàn thư", duy nhất một tập, Nxb. (tác giả tự xuất bản), in tại Thư Lâm ấn thư quán, Sài Gòn, 1960, tr. 661 & 669. Trong "Việt sử toàn thư", 1960, Phạm Văn Sơn cũng chỉ cước chú: "Theo dư luận ở Huế...", nhưng ở phần chính văn, lại viết: "Vua Kiến Phúc ở ngôi được hơn 6 tháng và mất ngày mồng 7 tháng tư năm Giáp Thân (1884) trong một trường hợp vô cùng thê thảm như trên đã kể". Chỉ riêng ngày, tháng, đã sai lạc quá đáng! Trong "Việt sử tân biên" (tập 5 trung), 1963, Phạm Văn Sơn lại ghi ở phần chính văn: "Câu chuyện trên đây có sự thực hay không, hoặc vua Kiến Phúc chết vì bệnh hơn là bị đầu độc, ngày nay khó ai nói chắc được...", nhưng Phạm Văn Sơn lại viết cả một trang sách hơn, cũng chính văn, về vụ này với các chi tiết như Nguyễn Văn Tường lả lơi với Học phi, họ trao thuốc lá hút dở cho nhau một cách tình tứ, rồi Kiến Phúc thốt ra một câu đe dọa giết cả ba đời nhà Nguyễn Văn Tường... Cũng riêng về thời điểm, lại rõ là sai thêm! Lần này, Phạm Văn Sơn ghi Kiến Phúc lại chết vào ban đêm, chứ không phải vào giờ ngọ (giữa trưa, ban ngày)!

[2] Tôn Thất Bình, "Kể chuyện chín chúa, mười ba vua triều Nguyễn", Nxb. Đà Nẵng, 1996, tr. 95. Tôn Thất Bình cũng viết như thể tin đồn xuyên tạc ấy là sự thật; và làm ra vẻ khách quan, tác giả này lại viết thêm: "Cái chết của Kiến Phúc tuy vẫn còn trong vòng bí mật nhưng người đời nghi là Nguyễn Văn Tường đã đánh tráo thuốc của Thái y viện...". Tôn Thất Bình còn trích dẫn "Vè thất thủ kinh đô" ở một “dị” bản nào đó (chắp vào, bịa thêm). Trong 7 bản lưu hành trước đây, Lương An sưu tầm, chỉnh lí, đều không có đoạn ấy. Có thể đoạn ấy thuộc "dị" bản thứ 8, gọi là “bản Đạm Hiên”. Chính Lương An đã thẩm định bản Đạm Hiên này như sau: "Cũng xin nói thêm là chúng tôi có một bản đánh máy bản do ông Đạm Hiên ở Huế hiệu đính năm 1969 [lưu ý: một chín sáu chín - ct.]. Nhưng đây là một bản gần như viết lại hoàn toàn, không phải là hiệu đính, nội dung lại có nhiều lệch lạc. Bản này chúng tôi không dùng" (Lương An, bản thảo "Vè chống Pháp", viết tay, photocopy; tr. 2 của bài "Về công tác văn bản và chú thích vè "Thất thủ kinh đô"" thuộc bản thảo này).

[3] Bửu Kế, “Chuyện triều Nguyễn”, (bài “Tòa Khâm sứ Pháp”), Nxb. Thuận Hóa, 1990, tr. 89. Trong 3 giả thuyết mà Bửu Kế liệt kê, có 2 giả thuyết như sau: “1. Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường đồng ý giết vua Kiến Phúc, tôn một vị vua nhỏ tuổi hơn để dễ việc nắm trọn quyền bính. 2. Hai vị quyền thần cho rằng hiệp ước Harmand [lỗi in ấn, sửa lại: Patenôtre - TXA. ct.], các quan ta đã nhân danh vua Kiến Phúc để kí kết với Pháp, nếu vua Kiến Phúc không còn nữa thì hiệp ước sẽ mất hết hiệu lực” (trích nguyên văn). Phan Khoang, "Việt Nam, Pháp thuộc sử, 1862 - 1945", bản in lần thứ 2 (tăng bổ), Phủ QVK. đặc trách văn hóa (Tủ sách Sử học) xb., 1971, tr. 335, ở cước chú, cũng liệt kê tương tự như trên, nhưng gộp lại thành 3 luồng tin, và viết về nguồn tin thứ 3 như một tiểu kết: "Nhưng phần đông đều cho là vua chết vì bệnh" (nguyên văn).

[4] Trần Văn Giàu, “Chống xâm lăng”, Nxb. TP.HCM. tái bản trọn bộ, 2001, tr. 451. Trích nguyên văn: “Đa số đình thần và cả vua Kiến Phúc với hoàng gia lại thường tư thông với khâm sứ Pháp ở Huế, làm trở ngại công việc của Tôn Thất Thuyết, cho nên đến tháng 7 năm 1884 chúng ta sẽ thấy Kiến Phúc chết bất ngờ, mờ ám; Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường sẽ chọn Ưng Lịch lên ngôi là vua Hàm Nghi mới 12 tuổi…”.

[5] Xem: Nhiều tác giả, "Kỉ yếu Hội nghị Khoa học lịch sử, ĐHSP. TP.HCM., 20/6/1996", với đề tài "Nhóm chủ chiến triều đình Huế và Nguyễn Văn Tường"; Nhiều tác giả, "Hội thảo khoa học về nhân vật lịch sử Nguyễn Văn Tường (1824 - 1886) - Các báo cáo khoa học", Hội KHLS Thừa Thiên - Huế & TT. Khoa học xã hội & nhân văn Đại học Huế, 02/7/2002. Riêng về chủ điểm này, có thể tìm đọc các bài của PGS. TS. Đỗ Bang; giảng viên, nhà nghiên cứu Trần Viết Ngạc; giảng viên, nhà nghiên cứu Trần Thị Thanh Thanh... trong 2 tập kỉ yếu trên.

Ngoài ra, chủ điểm còn được nghiên cứu, thể hiện:

+++ các luận văn cử nhân của Trần Thị Kim Hoa, Nguyễn Thị Mỹ Hạnh và Lê Tiến Công;
+++ một số bài báo trên Tạp chí Xưa & Nay..., trong đó, có bài của Trần Xuân An.

[6] Để tham khảo, có thể chép lại một đoạn "Hạnh Thục ca" của Lễ tần Nguyễn Nhược Thị Bích:

"Nào ngờ nhiều nỗi chẳng may
Trị vì sáu tháng bệnh rày lại mang
Hết lòng khấn vái thuốc thang
Gẫm âu số mệnh đành khôn [khôn = không thể; chăng = chẳng, không / cách dùng từ kiểu cổ] cãi trời
Nương mây chút sớm tếch vời
Năm Thân tháng sáu rụng rời cành xuân".


Tham khảo thêm & nhấn mạnh:

Bản tấu nghị của Tôn Thất Thuyết (ĐNTL.CB., tập 36, sđd., tr. 176 - 178) thể hiện sự xác nhận mặc nhiên (vô hình trung) của ông về nguyên nhân cái chết của Kiến Phúc là do bệnh, như Quốc sử quán đã chép; đồng thời, qua bản tấu nghị ấy, Tôn Thất Thuyết cũng chỉ rõ phạm vi đối tượng mà Rheinart đưa tin gièm pha:

“Ngày tháng sáu, Giản tông Nghị hoàng đế mất, bọn chúng tôi vâng tuân lời di chúc, chọn lấy ngày 13 làm lễ tấn quang [vua Hàm Nghi - ct.]" [...];

[...] “Trước đây về khoản làm lễ tấn tôn [vua Hàm Nghi đăng quang - ct.] và việc Hồng Hưu có người không bằng lòng (ám chỉ vào Lê-na), đưa tin gièm pha đã nhiều”.

Như đã trần thuật tóm tắt bên trên, đây là một bản tấu nghị công khai trước đình thần, Tôn nhân phủ, nội dung là luận tội Gia Hưng vương Hồng Hưu: tội loạn luân có quả tang và tội tiết lộ thông tin mật ("quân quốc trọng sự") cho Pháp, câu kết với Pháp, để đại tá Pháp Guerrier từ Bắc Kỳ đem quân vào Huế uy hiếp, chiếm đóng Mang Cá. Qua đó, ta thấy: Đối với một hoàng thân như Hồng Hưu, khi phạm tội về luân lí và chính trị như thế, cũng bị công khai xét xử và chịu hình phạt. Mở rộng ra: Không những Hồng Hưu, mà còn nhiều hoàng thân khác, cũng bị xét xử, chịu án như thế (phần lớn là án về đạo đức), suốt cả các triều vua Nguyễn. Tất cả đều được ghi chép vào "Đại Nam thực lục chính biên", "Đại Nam liệt truyện". Từ đó, chúng ta có thể thấy vụ việc thêu dệt vu khống quanh cái chết của Kiến Phúc là hoàn toàn không có thật. Nếu có thật như các luồng tin đồn đãi, đơm đặt, chắc chắn Quốc sử quán đã ghi chép vào "Đại Nam thực lục chính biên" như đã ghi chép về Hồng Hưu...

(Trần Xuân An chú thích).

[sửa]
C. Xem thêm

+ Nguyễn Văn Tường (Wikipedia)

+ Trần Xuân An, "Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824 - 1886)", 4 tập, (bộ sách đã được Hội đồng Tư vấn, phản biện & Giám định thuộc Hội Khoa học lịch sử Việt Nam giám định, Tổng thư kí Hội Khoa học lịch sử Việt Nam Dương Trung Quốc viết lời giới thiệu), Nxb. Văn Nghệ TP.HCM., 2004. Xem các đường nối kết (links) mạng liên thông ở mục thảo luận bài viết chính về Nguyễn Văn Tường.



+ 19 tháng 6-2006, bổ sung thêm vào mục này: Nguyễn Quốc Trị, "Nguyễn Văn Tường có tư thông với bà Học Phi và giết vua Kiến Phúc không?"

http://members.cox.net/luanlac/vanhoa/
nvt&hpkp.htm


Yahoo Search:

http://216.109.125.130/search/cache?p=%
22Nguy%E1%BB%85n+V%C4%83n+T%C6%B0%E1%BB%9Dng%22
+%22Nguy%E1%BB%85n+Qu%E1%BB%91c+Tr%E1%BB%8B%22
&prssweb=Search&ei=UTF-8&fr=sfp&dups=
1&u=members.cox.net/luanlac/vanhoa/nvt%26hpkp
.htm&w=%22nguy%E1%BB%85n+v%C4%83n+t%C6%B0%E1
%BB%9Dng%22+%22nguy%E1%BB%85n+qu%E1%BB%91c+tr
%E1%BB%8B%22&d=FwP5WzmtMu6h&icp=1&.intl=us




__________________________

Bài được viết, sửa chữa, bổ sung thêm để thay thế bài đã có trước 02 giờ 30 phút, ngày 14-06 HB6 ( 2006 ), ngày giờ trên WIKIPEDIA, và cũng đã đăng trên WIKIPPEDIA (xem lịch sử hình thành bài viết):

http://vi.wikipedia.org/wiki/
Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc


Tối hôm qua, 17-06 HB6 (2006), lúc khoảng 20 giờ, trên Wikipedia, tôi đã bổ sung thêm luận cứ, luận chứng đã đưa ra để các thành viên, người đọc thảo luận. Sáng 18 & trưa 20-06 HB6 (2006), tôi cũng đã bổ sung vào bài viết này, và hoàn chỉnh chú thích (để lưu).

Thể loại (3): Vua nhà Nguyễn | Sinh 1869 | Mất 1884

Tiền nhiệm
Hiệp Hòa
Vua Nhà Nguyễn
Kế nhiệm
Hàm Nghi

_________________________________
_________________________________

NGUYÊN VĂN BÀI VIẾT TRÊN WIKIPEDIA
TRƯỚC KHI TÔI THAM GIA SỬA CHỮA, BỔ SUNG


http://vi.wikipedia.org/w/index.php?
title=Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc&oldid=222664


Kiến Phúc
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Sửa đổi lúc 03:15, ngày 20 tháng 5 năm 2006; xem phiên bản hiện hành
← Phiên bản cũ | Phiên bản mới→
Bước tới: menu, tìm kiếm

Kiến Phúc
Năm sinh-mất: 1869–1884

Tên húy:
Nguyễn Phúc Ưng Đăng
Trị vì: 1883–1884
Triều đại:
Nhà Nguyễn

Niên hiệu:
Kiến Phúc (1883-1884)
Miếu hiệu:
Giản Tông
Thụy hiệu:
Nghị Hoàng Đế

Vua Kiến Phúc (1869–1884) là vị vua thứ 7 của nhà Nguyễn, lên ngôi ngày 2 tháng 12 năm 1883, tại vị được 8 tháng thì qua đời.

Vua Kiến Phúc tên húy là Nguyễn Phúc Ưng Đăng, con thứ 3 của Kiên Thái Vương Nguyễn Phúc Hồng Cai và bà Bùi Thị Thanh. Ưng Đăng sinh ngày 2 tháng giêng năm Kỷ Tỵ, tức 12 tháng 2 năm 1869.

Vua Tự Đức vì lúc nhỏ bị bệnh đậu mùa nên không có con. Ông nhân 3 con trai của hai người em làm con nuôi, trong đó con đầu là vua Dục Đức. Năm 1870 lúc được 2 tuổi, Ưng Đăng được vua Tự Đức nhận làm con nuôi thứ ba và giao cho bà Học Phi Nguyễn Thị Hương trông coi, dạy bảo.

Sau khi vua Hiệp Hòa bị phế truất, vào ngày 2 tháng 12 năm 1883, Ưng Đăng được đưa lên ngôi vua và đặt niên hiệu là Kiến Phúc. Khi đó Ưng Đăng mới 15 tuổi, mọi việc đều do hai đại thần phụ chính Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết quyết định. Nhiều quan thấy vậy lại cho triều đình, từ quan rồi đi chiêu mộ binh đi đánh Pháp.

Có sách nói rằng Ưng Ðăng được tin triều đình tới rước mình về làm vua, sợ quá chui xuống gầm giường trốn, mọi người phải lôi ra, ông la hét khóc lóc thảm thiết nhưng vẫn bị đem lên kiệu đưa về cung. Ông viện đủ mọi cách để từ chối nhưng vẫn bị Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết ép phải lên ngôi. Vua Kiến Phúc ở ngôi được có 8 tháng thì phải bệnh mất ngày 6 tháng 4 năm Giáp Thân. Có sách nói rằng Kiến Phúc bị Nguyễn Văn Tường cho uống thuốc độc chết vì vua bắt gặp Nguyễn Văn Tường đang tư tình với bà phi Nguyễn Thị Hương. Để bịt miệng Vua, lợi dụng lúc Vua đang bệnh Nguyễn Văn Tường bỏ thuốc độc vào thuốc trị bệnh của vua.

Vua Kiến Phúc ở ngôi được 8 tháng, mất vào ngày 10 tháng 6 năm Giáp Thân, 31 tháng 7 năm 1884. Lúc đó Kiến Phúc mới 16 tuổi, không có con cái.

Sau khi mất, bài vị vua Kiến Phúc được đưa vào thờ trong Thế Miếu và có Miếu hiệu là Giản Tông Nghị Hoàng Đế. Lăng của Kiến Phúc hiệu Bối Lăng, ở phía trái Khiêm Lăng, tại làng Dương Xuân Thượng, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên.


Tiền nhiệm
Hiệp Hòa
Vua Nhà Nguyễn
Kế nhiệm
Hàm Nghi

Lấy từ http://vi.wikipedia.org/wiki/
Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc


Thể loại (3): Vua nhà Nguyễn | Sinh 1869 | Mất 1884

________________________________________

NGUYÊN VĂN TIẾNG ANH & BẢN DỊCH RA TIẾNG VIỆT

About the Kien Phuc (1868 – 1884)’s death, this is an article in English (of Wikipedia – English), which was not filled with the considered-and-decided-materials for citing in the historical research at all, but in it, there were only the misrepresented, distorted circumstances.

wiki@wikimedia.org

THREE WEBPAGES
Retrieved from http://en.wikipedia.org/wiki/Kien_Phuc
Kien Phuc

From Wikipedia, the free encyclopedia
Jump to: navigation, search

Emperor Kiến Phúc [1] was born in 1868, he was the nephew-turned-adopted son of Emperor Tự Đức.

[edit]
Biography

Along with Emperors Dục Đức and Đồng Khánh, he had been taken in by Tự Đức who was unable to have children of his own. After the regicide of Emperor Hiệp Hoà the court regents acted quickly to install the fifteen year-old prince as the new Emperor. Kiến Phúc [2] was quickly enthroned on December 1, 1883 at five o'clock in the morning. His predecessor, Emperor Hiệp Hoà, had been arrested and murdered while the French Superior Resident, Champeaux had left Huế. When he returned he angrily protested the hurried coronation of the new monarch and the fact that France had not been consulted.

Resident Champeaux used the Harmond Treaty signed by Emperor Hiệp Hoà to justify his fury that the regents had not consulted Vietnam's new colonial masters before placing a new emperor on the throne. This was plain and simple bully-tactics since the treaty in no way gave France any legal influence over the Imperial succession. However, the regents ignored this fact and stated the poor excuse that since Emperor Hiệp Hoà was dead the document was no longer valid. The French were not moved by this and further angered by Hiệp Hoà's death. Also, remember that the regents had killed Hiệp Hoà supposedly for not standing up to the French. However, when military plans began to take effect the two remaining regents quickly bent to the strength of France as well and made a formal request for the recognition of Kiến Phúc as the new Emperor.

Throughout his short reign, Emperor Kiến Phúc managed to show that in him was a vast potential for an effective and moral "Son of Heaven." His upstanding character would have made him legendary had he not been hampered by poor health and the corrupt regents Tuong and Thuyet. It was the Emperor's adopted mother, Hoc Phi, who held most of the authority along with her secret liaison, regent Nguyễn Van Tuong. When the morally upright Emperor caught these two he was enraged and declared, "When I get well, I will chop off your heads down to the third generation." Naturally, the regents were not going to take the chance of giving the Emperor such an opportunity. Hoc Phi put poison in the Emperor's medicine and Kiến Phúc died on August 1, 1884. Early the following year the leader of the Imperial family council, Prince Gia Hung, began a secret investigation into the death of Emperor Kiến Phúc. When the murderous Thuyet found out the prince was exiled and disappeared. However, even in death Emperor Kiến Phúc was of some service to his country, for the events of his reign persuaded the French that the corrupt regents had to go. Their removal was one of the bright points of the French occupation, the shame was that they took over their positions themselves rather than give the Emperor any greater freedom.

____________________

[1] & [2] [Kiến Phúc]

See DISCUSSION of this article in English page (Wikipedia - English). Read the other article in Vietnamese page (Wikipedia - Vietnamese), too, and check some wrong main history knowledges in English page.

Talk:Kien Phuc

From Wikipedia, the free encyclopedia
Jump to: navigation, search

Some main history knowledges in this article (WIKIPEDIA - ENGLISH) are not exact. Read and check them in other language: Vietnamese (WIKIPEDIA TIENG VIET / [Kiến Phúc]), please:

http://vi.wikipedia.org/wiki/Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc

210.245.31.17 12:34, 14 June 2006 (UTC)

Retrieved from http://en.wikipedia.org/wiki/Talk:Kien_Phuc


Article not found

From Wikipedia, the free encyclopedia

Jump to: navigation, search

We don't have an article with this title, 210.245.31.17, but you can either search for it or create it if you log in or create an account. As an unregistered user, you may also submit the content that you wish to have created. Please read our introduction for more information about Wikipedia.

Retrieved from http://en.wikipedia.org/wiki/
User:210.245.31.17



DỊCH RA TIẾNG VIỆT

(từ một bài viết tiếng Anh hoàn toàn không có tư liệu dẫn chứng đã được thẩm định, mà chỉ là những suy diễn, xuyên tạc)

(from an article in English [of Wikipedia – English], which was not filled with the considered-and-decided-materials for citing in the historical research at all, but in it, there were only the misrepresented, distorted circumstances)



BA TRANG WEB

Kien Phuc

From Wikipedia, the free encyclopedia

Jump to: navigation, search

Từ Wikipedia, bách khoa thư tự do

Emperor Kiến Phúc [1] was born in 1868, he was the nephew-turned-adopted son of Emperor Tự Đức.

Hoàng đế Kiến Phúc được sinh ra đời vào năm 1868; ông là cháu-được-nhận-đổi-thành-con-nuôi của hoàng đế Tự Đức.

[edit]
Biography

Along with Emperors Dục Đức and Đồng Khánh, he had been taken in by Tự Đức who was unable to have children of his own.

Tiểu sử

Tiếp theo các vị vua Dục Đức và Đồng Khánh, ông đã được nhận vào [cung] bởi vua Tự Đức, người không thể có con riêng.

After the regicide of Emperor Hiệp Hoà the court regents acted quickly to install the fifteen year-old prince as the new Emperor.

Sau việc phạm tội giết vua [– hoàng đế] Hiệp Hòa [–], các phụ chính của triều đình đã hành động nhanh chóng để làm lễ nhậm chức cho vị hoàng tử mười lăm tuổi [như /] thành một tân hoàng đế.

Kiến Phúc [2] was quickly enthroned on December 1, 1883 at five o'clock in the morning.

Kiến Phúc được chóng vánh đưa lên ngôi vào ngày 01 tháng 12 năm 1883, lúc đúng 5 giờ sáng.

His predecessor, Emperor Hiệp Hoà, had been arrested and murdered while the French Superior Resident, Champeaux had left Huế.

Người tiền nhiệm của ông, hoàng đế Hiệp Hoà, đã bị bắt giữ và bị giết trong khi viên khâm sứ Pháp, Champeaux, đã rời khỏi Huế.

When he returned he angrily protested the hurried coronation of the new monarch and the fact that France had not been consulted.

Khi y trở lại [Huế], y đã phản đối một cách tức giận về lễ đăng quang [được tổ chức] vội vã của vị tân quốc vương và thực trạng mà nước Pháp đã không được hỏi ý kiến.

Resident Champeaux used the Harmond Treaty signed by Emperor Hiệp Hoà to justify his fury that the regents had not consulted Vietnam's new colonial masters before placing a new emperor on the throne.

Khâm sứ Champeaux sử dụng “hiệp ước Harmand”, [vốn] được kí kết bởi vua Hiệp Hòa, để bào chữa cho sự phẫn nộ của y, rằng, các phụ chính đại thần đã không hỏi ý kiến những viên tân chủ quản thực dân của Việt Nam trước khi đặt một tân hoàng đế trên ngai vàng.

This was plain and simple bully-tactics since the treaty in no way gave France any legal influence over the Imperial succession. However, the regents ignored this fact and stated the poor excuse that since Emperor Hiệp Hoà was dead the document was no longer valid.

Đây là một chiến thuật bức hiếp đơn thuần và rõ rệt, kể từ khi hiệp ước [phải kí kết trong sự bí đường =] do bế tắc ấy đã cho nước Pháp một vài ảnh hưởng hợp pháp, [áp đặt] trên sự thành công thuộc hoàng đế [Kiến Phúc]. Dẫu vậy, các phụ chính đại thần giả vờ không biết về thực trạng này và tuyên bố lời bào chữa thô thiển rằng, kể từ khi hoàng đế Hiệp Hòa bị chết, tập văn bản đó [= hiệp ước Harmand] thì không hợp pháp lâu hơn [= không còn hiệu lực].

The French were not moved by this and further angered by Hiệp Hoà's death.

Người Pháp vẫn không bị lay chuyển bởi điều đó và càng thêm tức giận bởi cái chết của Hiệp Hòa.

Also, remember that the regents had killed Hiệp Hoà supposedly for not standing up to the French.

Cũng nên nhớ rằng các phụ chính đại thần đã giết Hiệp Hòa, theo như [cách] được [hai phụ chính] nghĩ, [là] để khỏi đương đầu với Pháp [trong tình huống bị ràng buộc bởi hiệp ước Harmand 1883].

However, when military plans began to take effect the two remaining regents quickly bent to the strength of France as well and made a formal request for the recognition of Kiến Phúc as the new Emperor.

Dẫu sao, khi những kế họach quân sự bắt đầu gây tác dụng, hai vị phụ chính còn nguyên vị đã cúi cong [lưng] do sức mạnh của nước Pháp ở mức tối đa, một cách nhanh chóng, và [họ] làm một bản kiến nghị có tính thủ tục về việc công nhận Kiến Phúc [lên ngôi như /] là một tân hoàng đế.

Throughout his short reign, Emperor Kiến Phúc managed to show that in him was a vast potential for an effective and moral "Son of Heaven."

Xuyên suốt triều đại ngắn ngủi của ông, hoàng đế Kiến Phúc trị vì để biểu lộ rằng ở ông là một tiềm lực to lớn [đối phó (?) / ủng hộ (?)] với số quân có thực lực và [đối phó (?) / ủng hộ (?)] với giáo lí “Đứa con trai của Thiên Đường”.

[Có lẽ người viết bài bằng tiếng Anh này muốn nói Kiến Phúc ủng hộ thực dân Pháp & Thiên Chúa giáo La Mã!!!!????]

His upstanding character would have made him legendary had he not been hampered by poor health and the corrupt regents Tuong and Thuyet.

Những đức tính cố định của ông lẽ ra sẽ phải khiến ông [trở nên như] truyền ngôn đã [lan tỏa]; ông đã không bị trở ngại bởi sức khỏe ốm yếu và [bởi] các vị phụ chính thối nát -- Tường và Thuyết.

It was the Emperor's adopted mother, Hoc Phi, who held most of the authority along with her secret liaison, regent Nguyễn Van Tuong.

Ấy là bà mẹ nuôi của hoàng đế, [có tên là] Học Phi, người đã nắm giữ nhiều nhất quyền lực, [thứ quyền lực] tùy thuộc sự tằng tịu bí mật của bà, [tùy thuộc vào] phụ chính Nguyễn Văn Tường.

When the morally upright Emperor caught these two he was enraged and declared, "When I get well, I will chop off your heads down to the third generation."

Lúc vị hoàng đế, chính trực theo đạo lí, bắt quả tang hai người này, ông đã cuồng nộ và tuyên bố, “Khi trẫm khỏi bệnh, trẫm sẽ chém rơi đầu các ngươi đến ba họ”.

Naturally, the regents were not going to take the chance of giving the Emperor such an opportunity.

Theo lẽ tự nhiên, các vị phụ chính thì không sẵn sàng để nắm lấy cơ hội giúp cho vị hoàng đế như vậy một cơ may.

Hoc Phi put poison in the Emperor's medicine and Kiến Phúc died on August 1, 1884.

Học Phi bỏ chất độc vào thuốc trị bệnh của hoàng đế, và Kiến Phúc chết vào ngày mùng 01 tháng tám, 1884.

Early the following year the leader of the Imperial family council, Prince Gia Hung, began a secret investigation into the death of Emperor Kiến Phúc.

Một cách sớm sủa, năm tiếp theo, vị lãnh đạo hội đồng hoàng gia [=Tôn nhân phủ], hoàng tử Gia Hưng, bắt đầu một cuộc điều tra bí mật về cái chết của hoàng đế Kiến Phúc.

When the murderous Thuyet found out the prince was exiled and disappeared.

Khi tên Thuyết sát nhân phát hiện được, vị hoàng tử [ấy] bị lưu đày và mất tích.

However, even in death Emperor Kiến Phúc was of some service to his country, for the events of his reign persuaded the French that the corrupt regents had to go.

Mặt khác, ngay trong cái chết, hoàng đế Kiến Phúc đã trở nên một vài [tác nhân] hữu ích cho đất nước của ông, do những sự kiện của triều đại ông đã thuyết phục người Pháp rằng các phụ chính đại thần thối nát phải ra đi.

Their removal was one of the bright points of the French occupation, the shame was that they took over their positions themselves rather than give the Emperor any greater freedom.

Sự loại bỏ được [hai phụ chính] của họ [= người Pháp] là một trong những điểm chói sáng của sự chiếm đóng Pháp thuộc; điều ô danh là rằng, họ đã tự chiếm lấy cương vị cho chính họ hơn là cho hoàng đế [Đại Nam / Việt Nam] sự tự do lớn hơn nào đó.

____________________

[1] & [2] [Kiến Phúc]

See DISCUSSION of this article in English page (Wikipedia - English). Read the other article in Vietnamese page (Wikipedia - Vietnamese), too, and check some wrong main history knowledges in English page.

[1] & [2] [Kiến Phúc]

Xem THẢO LUẬN của bài này ở trang tiếng Anh (Wikipedia - Tiếng Anh). Cũng nên đọc bài khác ở trang tiếng Việt (Wikipedia - Tiếng Việt) và kiểm tra một số kiến thức lịch sử cơ bản sai lạc ở trang tiếng Anh.

Talk:Kien Phuc

From Wikipedia, the free encyclopedia

Jump to: navigation, search

Some main history knowledges in this article (WIKIPEDIA - ENGLISH) are not exact. Read and check them in other language: Vietnamese (WIKIPEDIA TIENG VIET / [Kiến Phúc]), please:

http://vi.wikipedia.org/wiki/
Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc


210.245.31.17 12:34, 14 June 2006 (UTC)

Retrieved from http://en.wikipedia.org/wiki/Talk:Kien_Phuc

Thảo luận:Kiến Phúc

Một vài kiến thức lịch sử trong bài này (WIKIPEDIA - TIẾNG ANH) thì không chính xác. Vui lòng đọc và kiểm tra chúng bằng ngôn ngữ khác: Tiếng Việt (WIKIPEDIA - TIẾNG VIỆT / [Kiến Phúc]):

http://vi.wikipedia.org/wiki/
Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc


210.245.31.17 12:34, 14 tháng sáu 2006 (UTC = Co-ordinated Universal Time = Giờ quốc tế)

Article not found

From Wikipedia, the free encyclopedia

Jump to: navigation, search

We don't have an article with this title, 210.245.31.17, but you can either search for it or create it if you log in or create an account. As an unregistered user, you may also submit the content that you wish to have created. Please read our introduction for more information about Wikipedia.

Retrieved from http://en.wikipedia.org/wiki/User:210.245.31.17

Bài không thể tìm ra

Chúng tôi không có một bài mang tựa đề này, “210.245.31.17”, nhưng bạn có thể hoặc tìm kiếm nó hoặc tạo nên nó nếu bạn đăng nhập hay tạo nên một trương mục. Như một người sử dụng không đăng kí, bạn cũng có thể đưa vào nội dung, mà bạn muốn, đã tạo nên. Vui lòng đọc hướng dẫn của chúng tôi để [có] thông tin nhiều hơn về Wikippedia.

03 tháng bảy HB6 (2006)
tạm dịch (sát nghĩa)


DỊCH RA TIẾNG VIỆT

(từ một bài viết tiếng Anh hoàn toàn không có tư liệu dẫn chứng đã được thẩm định, mà chỉ là những suy diễn, xuyên tạc)

(from an article in English [of Wikipedia – English], which was not filled with the considered-and-decided-materials for citing in the historical research at all, but in it, there were only the misrepresented, distorted circumstances)


BA TRANG WEB

Kiến Phúc

Từ Wikipedia, bách khoa thư tự do

Hoàng đế Kiến Phúc [1] được sinh ra đời vào năm 1868; ông là cháu-được-nhận-đổi-thành-con-nuôi của hoàng đế Tự Đức.

Tiểu sử

Tiếp theo các vị vua Dục Đức và Đồng Khánh, ông đã được nhận vào [cung] bởi vua Tự Đức, người không thể có con riêng. Sau việc phạm tội giết vua [– hoàng đế] Hiệp Hòa [–], các phụ chính của triều đình đã hành động nhanh chóng để làm lễ nhậm chức cho vị hoàng tử mười lăm tuổi [như /] thành một tân hoàng đế. Kiến Phúc [2] được chóng vánh đưa lên ngôi vào ngày 01 tháng 12 năm 1883, lúc đúng 5 giờ sáng. Người tiền nhiệm của ông, hoàng đế Hiệp Hoà, đã bị bắt giữ và bị giết trong khi viên khâm sứ Pháp, Champeaux, đã rời khỏi Huế. Khi y trở lại [Huế], y đã phản đối một cách tức giận về lễ đăng quang [được tổ chức] vội vã của vị tân quốc vương và thực trạng mà nước Pháp đã không được hỏi ý kiến.

Khâm sứ Champeaux sử dụng “hiệp ước Harmand”, [vốn] được kí kết bởi vua Hiệp Hòa, để bào chữa cho sự phẫn nộ, rằng, các phụ chính đại thần đã không hỏi ý kiến những viên tân chủ quản thực dân của Việt Nam trước khi đặt một tân hoàng đế trên ngai vàng. Đây là một chiến thuật bức hiếp đơn thuần và rõ rệt, kể từ khi hiệp ước [phải kí kết trong sự bí đường =] do bế tắc ấy đã cho nước Pháp một vài ảnh hưởng hợp pháp, [áp đặt] trên sự thành công thuộc hoàng đế [Kiến Phúc]. Dẫu vậy, các phụ chính đại thần giả vờ không biết về thực trạng này và tuyên bố lời bào chữa thô thiển rằng, kể từ khi hoàng đế Hiệp Hòa bị chết, tập văn bản đó [= hiệp ước Harmand] thì không hợp pháp lâu hơn [= không còn hiệu lực]. Người Pháp vẫn không bị lay chuyển bởi điều đó và càng thêm tức giận bởi cái chết của Hiệp Hòa. Cũng nên nhớ rằng các phụ chính đại thần đã giết Hiệp Hòa, theo như [cách] được [hai phụ chính] nghĩ, [là] để khỏi đương đầu với Pháp [trong tình huống bị ràng buộc bởi hiệp ước Harmand 1883]. Dẫu sao, khi những kế họach quân sự bắt đầu gây tác dụng, hai vị phụ chính còn nguyên vị đã cúi cong [lưng] do sức mạnh của nước Pháp ở mức tối đa, một cách nhanh chóng, và [họ] làm một bản kiến nghị có tính thủ tục về việc công nhận Kiến Phúc [lên ngôi như /] là một tân hoàng đế.

Xuyên suốt triều đại ngắn ngủi của ông, hoàng đế Kiến Phúc trị vì để biểu lộ rằng ở ông là một tiềm lực to lớn [ủng hộ (?)] cho số quân có thực lực và [ủng hộ (?)] cho giáo lí “Đứa con trai của Thiên Đường”. Những đức tính cố định của ông lẽ ra sẽ phải khiến ông [trở nên như] truyền ngôn đã [lan tỏa]; ông đã không bị trở ngại bởi sức khỏe ốm yếu và [bởi] các vị phụ chính thối nát -- Tường và Thuyết. Ấy là bà mẹ nuôi của hoàng đế, [có tên là] Học Phi, người đã nắm giữ nhiều nhất quyền lực, [thứ quyền lực] tùy thuộc sự tằng tịu bí mật của bà, [tùy thuộc vào] phụ chính Nguyễn Văn Tường. Lúc vị hoàng đế, chính trực theo đạo lí, bắt quả tang hai người này, ông đã cuồng nộ và tuyên bố, “Khi trẫm khỏi bệnh, trẫm sẽ chém rơi đầu các ngươi đến ba họ”. Theo lẽ tự nhiên, các vị phụ chính thì không sẵn sàng để nắm lấy cơ hội giúp cho vị hoàng đế như vậy một cơ may. Học Phi bỏ chất độc vào thuốc trị bệnh của hoàng đế và Kiến Phúc chết vào ngày mùng 01 tháng tám, 1884. Một cách sớm sủa, năm tiếp theo, vị lãnh đạo hội đồng hoàng gia [=Tôn nhân phủ], hoàng tử Gia Hưng, bắt đầu một cuộc điều tra bí mật về cái chết của hoàng đế Kiến Phúc. Khi tên Thuyết sát nhân phát hiện được, vị hoàng tử [ấy] bị lưu đày và mất tích. Mặt khác, ngay trong cái chết, hoàng đế Kiến Phúc đã trở nên một vài [tác nhân] hữu ích cho đất nước của ông, do những sự kiện của triều đại ông đã thuyết phục người Pháp rằng các phụ chính đại thần thối nát phải ra đi. Sự loại bỏ được [hai phụ chính] của họ [= người Pháp] là một trong những điểm chói sáng của sự chiếm đóng Pháp thuộc; điều ô danh là rằng, họ đã tự chiếm lấy cương vị cho chính họ hơn là cho hoàng đế [Đại Nam / Việt Nam] sự tự do lớn hơn nào đó.

____________________


[1] & [2] [Kiến Phúc]

Xem THẢO LUẬN của bài này ở trang tiếng Anh (Wikipedia - Tiếng Anh). Cũng nên đọc bài khác ở trang tiếng Việt (Wikipedia - Tiếng Việt) và kiểm tra một số kiến thức lịch sử cơ bản sai lạc ở trang tiếng Anh.

Thảo luận:Kiến Phúc

Một vài kiến thức lịch sử trong bài này (WIKIPEDIA - TIẾNG ANH) thì không chính xác. Vui lòng đọc và kiểm tra chúng bằng ngôn ngữ khác: Tiếng Việt (WIKIPEDIA - TIẾNG VIỆT / [Kiến Phúc]):

http://vi.wikipedia.org/wiki/
Ki%E1%BA%BFn_Ph%C3%BAc


210.245.31.17 12:34, 14 tháng sáu 2006 (UTC = Co-ordinated Universal Time = Giờ quốc tế)

Bài không thể tìm ra

Chúng tôi không có một bài mang tựa đề này, “210.245.31.17”, nhưng bạn có thể hoặc tìm kiếm nó hoặc tạo nên nó nếu bạn đăng nhập hay tạo nên một trương mục. Như một người sử dụng không đăng kí, bạn cũng có thể đưa vào nội dung, mà bạn muốn, đã tạo nên. Vui lòng đọc hướng dẫn của chúng tôi để [có] thông tin nhiều hơn về Wikippedia.

03 tháng bảy HB6 (2006)
tạm dịch (sát nghĩa)